Тара́мкаць ’званіць (пра царкоўны звон)’, ’гаварыць, расказваць абы-што’ (ТС). Ад гукапераймальнага выклічніка тара́м (гл. тарарам), параўн. таго ж паходжання ўкр. тарамти́ти ’кідаць з брынканнем туды і сюды’ (гл. ЕСУМ, 5, 518), рус. тара́мкаться ’плясціся, брысці’ (паводле Фасмера, 4, 21: няясна).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Таро́йкацца ’доўга гаварыць, дамаўляцца, спрачацца; валаводзіць, марудзіць, спрачаючыся’ (ТСБМ), ’гутарыць, спрачацца’ (Шат., Варл., Гіл.), ’бавіцца; спрачацца’ (Жд. 3), ’важдацца, займацца’ (паст., Сл. ПЗБ), ’безвынікова мітусіцца па якой-небудзь справе’ (мядз., Нар. словатв.). Экспрэсіўны варыянт таро́кацца ’спрачацца, доўга дамаўляцца’, гл. тарокаць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
In discendo lupus nimis affirmans ait «agnus»
Калі вучыш ваўка гаварыць, ён заўсёды скажа: ягня.
Если учишь волка говорить, он всегда скажет: ягнёнок.
бел. Лысае жарабя ўрадзілася, лысае і здохне. Колькі ваду ні гатуй, усё вада будзе. Хоць крычы, хоць не крычы, а быць Пахому такому.
рус. Ты чёрта свяжи, а он в воду смотрит. Волк и всякий год линяет, а нрава не меняет. Горбатого могила исправит. Сколько с быком ни биться, а молока от него не добиться.
фр. Un vieux chien ne s’accoutume point à porter le collier (Старая собака никогда не привыкнет носить ошейник).
англ. What is bred in the bone will not come out of the flesh (Что въелось в кости, не выйдет плотью).
нем. Wider die Natur kann keiner (Против природы не может никто).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
Калбата́ць ’мяшаць, збіваць яйкі з мукой’ (гродз., Мат. АС), калбоціць, калбаціць, калбуціць ’рашчыняць’, ’замешваць’, ’боўтаць’ (гродз., Сл. паўн.-зах.), калбоціцца ’боўтацца, пералівацца’ (Сцяшк. МГ), ’боўтацца, пялёскацца’ (шчуч., Сл. паўн.-зах.). Сюды ж і вытворныя: калбочаная яешня, калбатуха ’амлет, страва з малака, мукі, яец, перамешаных і спечаных на сале’ (Сцяшк. МГ), калбатун ’баўтун, неаплодненае яйцо’ (ашм., воран., іўеў., Сл. паўн.-зах.), калбатуха ’непрыгодная для яды страва, бурда’ (смарг., Сл. паўн.-зах.). Паводле фармальнага крытэрыю і лінгвагеаграфіі (слова прадстаўлена толькі на захадзе Гродзенскай вобласці) верагодней суаднесці яго з літ. kalbė́ti ’гаварыць’. Тут цікавы выпадак, калі ў прамым значэнні ’гаварыць’ слова не зафіксавана, ёсць толькі двухсэнсоўныя прыклады, такія, як калбатун ’балбатун’ («Калбатун кажуць на таго, хто многа гаворыць», лід., Сл. паўн.-зах., 2, 371). Двухсэнсоўны прыклад таму, што калбатун ’балбатун’ можа быць наватворам на базе калбатаць ’боўтаць’ > ’балбатаць’, аднак больш імаверна, што дэрыват суаднесены з калбатаць ’гаварыць’ або, дакладней, з экспрэсіўным варыянтам ’гаварыць’ — ’балбатаць’. Тут цікавы выпадак працэсу, пры якім суаднесеныя па адной прыкмеце запазычаны і спрадвечныя дзеясловы ўзаемадзейнічаюць такім чынам, што запазычаны — калбатаць (і інш. формы) атрымлівае прамую семантыку бел. баўтаць. Парадаксальным з’яўляецца тое, што былі суаднесены толькі пераносныя значэнні абодвух слоў, а за літуанізмам замацавана адно з асноўных значэнняў дзеяслова боўтаць. Запазычанае слова да таго ж было па-рознаму адаптавана (гл. формы вышэй), гэта, аднак, можна разглядаць і як пазнейшыя трансфармацыі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
говори́ть несов., в разн. знач. гавары́ць; каза́ць;
он говори́т ён гаво́рыць;
говори́ть де́ло разг. гавары́ць слу́шна, до́бра каза́ць, пра́ўду каза́ць;
он де́ло говорит ён гаво́рыць слу́шна (до́бра, пра́ўду ка́жа);
говоря́т в знач. вводн. сл. ка́жуць, гаво́раць;
◊
и́на́че говоря іна́кш ка́жучы;
не говоря́ дурно́го сло́ва не ка́жучы нічо́га благо́га;
вообще́ (в су́щности) говоря́ в знач. вводн. сл. нао́гул ка́жучы;
говори́ть на ра́зных языка́х гавары́ць на ро́зных мо́вах;
говоря́т (говорю) вам (тебе́) ка́жуць вам (табе́);
и не говори́!, и не говори́те! і не кажы́!, і не кажы́це!;
ме́жду на́ми говоря́ в знач. вводн. сл. між на́мі ка́жучы;
не́чего (не сто́ит) и говори́ть няма́ чаго́ і гавары́ць;
само́ за себя́ говори́т само́ за сябе́ гаво́рыць;
что вы говори́те! што вы ка́жаце!;
что и говори́ть што і каза́ць;
что (как) ни говори́ што (як) ні кажы́;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
rattle2 [ˈrætl] v. infml
1. трашча́ць, груката́ць; грыме́ць; бра́згаць;
The wind rattled the windows. Вокны дрыжэлі ад ве́тру.
2. ру́хацца з гру́катам;
The train rattled past (by). Цягнік з грукатам прамчаўся міма.
3. infml (on, about) балбата́ць; трашча́ць, гавары́ць не змаўка́ючы
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
clear3 [klɪə] adv.
1. выра́зна;
speak loud and clear гавары́ць гу́чна/го́ласна/мо́цна і выра́зна
2. зусі́м, ца́лкам, по́ўнасцю;
three feet clear цэ́лыя тры фу́ты
♦
get clear away уцячы́, не пакі́нуўшы слядо́ў; адчапі́цца; адвяза́цца;
keep clear (of) пазбяга́ць; асцерага́цца, сцерагчы́ся
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
gehässig
a
1) зло́сны, зласлі́вы, з’е́длівы
2) ненаві́сны
~e Réden führen — гавары́ць з’е́дліва, падко́лваць
gégen j-n [j-m] ~ sein — ненаві́дзець каго́-н.
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
між, прыназ.
1. з Т. Выражае прасторавыя адносіны, ужыв. для ўказання на прадметы, пасярод якіх або ў прамежку паміж якімі што-н. знаходзіцца, адбываецца.
Дарога віецца між палямі.
2. з Р або Т. Выражае аб’ектныя адносіны; служыць для ўказання на групу прадметаў або асоб, у асяроддзі якіх наглядаюцца ўзаемасувязі.
Спрэчка між сяброў.
Дружба між народамі.
◊
Між іншым —
1) мімаходам, не звяртаючы асаблівай увагі;
2) дарэчы, к слову кажучы.
Між (паміж) намі (кажучы) — аб чым-н. такім, чаго не варта гаварыць іншым.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
жартава́ць, -ту́ю, -ту́еш, -ту́е; -ту́й; незак.
1. з кім і без дап. Весела і забаўна гаварыць, рабіць што-н. для пацехі.
Ж. з дзецьмі.
2. з каго-чаго і без дап. Насміхацца.
Не трэба ж., бо чалавек можа пакрыўдзіцца.
3. Весела вастрасловіць.
Тонка ж.
4. Адносіцца да чаго-н. несур’ёзна, недаацэньваць каго-, што-н.
Са здароўем нельга ж.
◊
Жартаваць з агнём — рабіць тое, пасля чаго можа быць непрыемны вынік.
|| зак. пажартава́ць, -ту́ю, -ту́еш, -ту́е; -ту́й (да 1—3 знач.).
|| наз. жартава́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)