Verbum

павыхо́дзіць, 1 і 2 ас. адз. не ўжыв., -дзіць; -дзім, -дзіце, -дзяць; зак.

1. Выйсці адкуль-н., пакінуць межы чаго-н. — пра ўсіх, многіх.

Людзі павыходзілі з хат.

П. з акружэння.

2. (1 і 2 ас. мн. не ўжыв.). Быць выдадзеным, надрукаваным — пра ўсё, многае.

3. Выйсці замуж — пра ўсіх, многіх.

папіса́ць, -пішу́, -пі́шаш, -пі́ша; -пішы́; зак.

1. што і без дап. Правесці некаторы час за пісаннем чаго-н.

2. каго-што. Занесці ў спіс усё, многае або ўсіх, многіх (разм.).

П. усіх у гурток.

◊

Нічога не папішаш (разм.) — нічога не зробіш, іншага выйсця няма, даводзіцца мірыцца з тым, што ёсць.

праско́чыць, -чу, -чыш, -чыць; зак.

1. што. Хутка прабегчы міма чаго-н.

Каля нас праскочылі дзеці.

Поезд праскочыў паўстанак.

2. Пранікнуць, хутка прабрацца куды-н. праз якія-н. перашкоды (разм.).

П. у дзверы.

3. Лёгка прайсці, упасці праз якую-н. адтуліну

Манета праскочыла ў шчыліну.

|| незак. праска́кваць, -аю, -аеш, -ае.

про́бны¹, -ая, -ае.

1. Узяты на пробу¹, прызначаны для ўзяцця пробы¹.

Пробныя духі.

П. камень (перан.: пра ўчынак, выпадак, па якім робяць вывад аб трываласці, каштоўнасці, сіле чаго-н.). П. шар (перан., уст.: пра дзеянне, пры дапамозе якога імкнуцца высветліць што-н.).

2. Які робіцца для выпрабавання, праверкі.

П. рэйс.

прыду́маць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак.

1. што. Стварыць у думках, вынайсці, здагадацца што-н. зрабіць.

П. мелодыю.

П. адгаворку.

2. каго-што і з дадан. Выдумаць тое, чаго не было на самай справе.

Ты ўсё прыдумаў, гэтага там не было.

|| незак. прыдумля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е і прыду́мваць, -аю, -аеш, -ае.

прыспе́шыць, -шу, -шыш, -шыць; -шаны; зак.

1. што. Зрабіць больш хуткім.

П. хаду.

2. што. Наблізіць наступленне чаго-н.

П. перамогу над ворагам.

3. каго (што) і каго (што) з чым. Прымусіць рабіць што-н. хутчэй.

П. з заканчэннем работы.

|| незак. прыспяша́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і прыспе́шваць, -аю, -аеш, -ае.

прыту́лак, -лку, м.

1. Месца, дзе можна ўратавацца ад каго-, чаго-н., адпачыць, прабыць патрэбны час.

Шукаць прытулку.

Права прытулку (права асобы, якая праследуецца дзяржавай, на абарону з боку іншай дзяржавы; спец.).

2. Дабрачынная ўстанова для выхавання сірот і беспрытульных дзяцей.

Дзіцячы п.

|| прым. прыту́лкавы, -ая, -ае (да 2 знач.).

прыхі́льнік, -а, мн. -і, -аў, м., каго-чаго і чый.

1. Паслядоўнік якіх-н. поглядаў, якога-н. вучэння.

У гэтага вучонага многа прыхільнікаў.

Кангрэс прыхільнікаў міру.

2. Той, хто выказвае сімпатыі, прыхільнасць да каго-н.; паклоннік.

П. чыйго-н. таленту.

П. душы і сэрца.

|| ж. прыхі́льніца, -ы, мн. -ы, -ніц.

дапячы́, -пяку́, -пячэ́ш, -пячэ́; -пячо́м, -печаце́, -пяку́ць; дапёк, -пякла́, -ло́; -пячы́; -пе́чаны; зак.

1. Скончыць пячы, давесці да поўнай гатоўнасці.

Д. хлеб.

2. чаго. Спячы дадаткова.

Д. бліноў.

3. перан., каму і без дап. Вывесці з раўнавагі; даняць.

Сваімі дакорамі і папрокамі ён усім дапёк.

|| незак. дапяка́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

цясні́цца, -ню́ся, -ні́шся, -ні́цца; -ні́мся, цесніце́ся, -ня́цца; незак. (разм.).

1. Размяшчацца ў вялікай колькасці на невялікай прасторы блізка адзін ад аднаго.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Захапляць, напаўняць сабою (пра думкі, пачуцці).

У галаве цясніліся думкі.

3. Рухацца, станавіцца цясней, вызваляючы месца для каго-, чаго-н.; пацясняцца.