Verbum

іржа́ і (пасля галосных) ржа, -ы, ж.

1. Чырвона-буры налёт на паверхні жалеза, што ўтвараецца ў выніку акіслення яго ў паветры і ў вадзе.

І. на ланцугу.

2. Прымесь вокіслаў жалеза ў балотнай вадзе, якая надае ёй буры колер і спецыфічны прысмак.

3. Жоўта-аранжавыя плямы на паверхні раслін, якія з’яўляюцца ў тых месцах, дзе развіваюцца споры паразітных грыбкоў.

Хлебная р.

4. перан. Тое, што шкодна дзейнічае на каго-, што-н.

І. на душы.

нейтралітэ́т, -у, М -тэ́це, м.

1. Міжнародна-прававое становішча дзяржавы, якая не прымае ўдзелу ў вайне, што вядзецца паміж іншымі краінамі, і захоўвае з імі мірныя адносіны, не ўваходзіць у ваенна-палітычныя блокі.

Захоўваць н.

2. перан. Неўмяшанне ў чужыя спрэчкі, у барацьбу паміж двума бакамі.

○

Пастаянны нейтралітэт — знешнепалітычны курс шэрагу дзяржаў, якія ўзялі абавязацельства не прымаць удзелу ў вайне, захоўваючы права на самаабарону, а ў мірны час праводзіць міралюбівую знешнюю палітыку.

паго́ня, -і, ж.

1. за кім-чым. Праследаванне каго-, чаго-н. з мэтай дагнаць, злавіць.

Кінуцца ў пагоню за кім-н.

2. Чалавек ці звычайна група людзей, якія праследуюць каго-н.

П. бегла па слядах.

3. перан., за кім-чым. Імкненне дабіцца каго-, чаго-н., дасягнуць чаго-н.

П. за прыбыткам.

У выразе: у пагоні за кім-чым, у знач. прыназ. з Т — імкнучыся да каго-, чаго-н.

У пагоні за славай.

падмалява́ць, -лю́ю, -лю́еш, -лю́е; -лю́й; -лява́ны; зак.

1. што. Дадаць што-н. да малюнка.

П. вусы на партрэце.

2. што. Злёгку памаляваць.

П. вокны.

П. губы.

3. перан., каго-што. Паказаць у больш прыгожым, цікавым выглядзе, чым ёсць на самай справе; унесці ў выказванне штон., што яго ўпрыгожвае.

П. чые-н. заслугі.

П. рэчаіснасць у апавяданні.

|| незак. падмалёўваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. падмалёўванне, -я, н. і падмалёўка, -і, ДМ -ўцы, ж.

падмяні́ць, -мяню́, -ме́ніш, -ме́ніць; -ме́нены; зак.

1. каго-што. Тайна, непрыкметна або незнарок замяніць другім; перайначыць нейкім чынам.

П. кнігу.

П. шапку.

Хлопца нібы падмянілі: стаў зусім іншы (перан.).

2. што. Напоўніць іншым зместам.

П. шчырую размову выкрыкамі.

3. каго (што). Замяніць на кароткі час (разм.).

П. вартавога.

|| незак. падме́ньваць, -аю, -аеш, -ае і падмяня́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

|| наз. падме́на, -ы, ж. і падме́н, -у, м.

|| прым. падме́нны, -ая, -ае (да 3 знач.).

П. пастух.

паз’язджа́ць, 1 і 2 ас. адз. не ўжыв., -а́е; -а́ем, -а́еце, -а́юць; зак.

1. З’ехаць, спусціцца адкуль-н. — пра ўсіх, многіх або ўсё, многае.

Лыжнікі паз’язджалі з гары.

2. Едучы, павярнуць куды-н. — пра ўсіх, многіх або ўсё, многае.

Машыны паз’язджалі ўбок.

3. Выехаць адкуль-н. — пра ўсіх, многіх.

Моладзь паз’язджала з вёскі ў горад.

4. (1 і 2 ас. мн. не ўжыв.), перан. Ссунуцца, збіцца — пра ўсё, многае.

Панчохі паз’язджалі з ног.

меха́ніка, -і, ДМ -ніцы, ж.

1. Раздзел фізікі аб руху цел у прасторы і сілах, якія выклікаюць гэты рух.

Тэарэтычная м.

2. Галіна тэхнікі, што займаецца пытаннямі прымянення вучэння пра рух і сілы для вырашэння практычных задач.

Прыкладная м.

3. перан. Складаная будова, сутнасць чаго-н. (разм.).

Хітрая м.

○

Нябесная механіка — раздзел астраноміі, які вывучае рух нябесных цел Сонечнай сістэмы.

|| прым. механі́чны, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.).

М. рух.

мо́цны, -ая, -ае.

1. Трывалы, такі, які цяжка парваць, разбіць, зламаць.

М. лёд.

М. арэх.

2. Здаровы, дужы.

М. арганізм.

3. Устойлівы, трывалы.

Моцныя сувязі.

Моцная дружба.

4. Значны па ступені свайго праяўлення, моцы, велічыні.

М. сон.

Моцна (прысл.) пакахаць каго-н.

5. Не разбаўлены, канцэнтраваны.

М. раствор.

6. Багаты, заможны, з вялікім дастаткам (разм.).

М. гаспадар.

7. перан. Дасведчаны, вопытны, з добрымі ведамі.

М. вучань.

◊

Моцнае слоўца — лаянка, грубыя словы.

|| наз. мо́цнасць, -і, ж.

наблі́зіць, -бліжу, -блізіш, -блізіць; -бліжаны; зак.

1. каго-што. Зрабіць больш блізкім у прасторавых адносінах.

2. перан., што. Зрабіць такім, які адпавядае інтарэсам, патрабаванням каго-, чаго-н.

Н. ідэі да рэчаіснасці.

3. што. Зрабіць больш блізкім па часе.

Н. перамогу над ворагам.

4. каго. Спрыяць больш блізкім адносінам з кім-, чым-н.

5. каго-што. Зрабіць падобным, блізкім да каго-, чаго-н.

Н. пераклад да арыгінала.

|| незак. набліжа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. набліжэ́нне, -я, н.

насе́сці, -ся́ду, -ся́дзеш, -ся́дзе; насе́ў, -се́ла; нася́дзь; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Сесці куды-н., на што-н. у вялікай колькасці.

У вагон насела многа людзей.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Асядаючы на чым-н., пакрыць сабою.

Насеў пыл.

3. на каго (што). Напаўшы, наваліцца з сілай.

Удвух населі на аднаго.

4. перан., на каго (што). Звярнуцца з настойлівымі просьбамі, патрабаваннямі (разм.).

|| незак. насяда́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.