чартапало́х, ‑у, М ‑лосе, м.

Двух- або шматгадовая расліна сямейства складанакветных, калючае пустазелле з перыстарассечаным лісцем і пурпуровымі кветкамі. Каля паркана, якім быў адгароджаны касцёл, рос чартапалох і палын. Гурскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

◎ Пузы́рнік ’расліна мыльнік, Saponaria officinalis L.’ (віл., Кіс.); параўн. укр. пузырник ’расліна Colutea arbonencens L.’, рус. пузырник ’пухірнік, расліна Cucubalus L.’ Да пузыр j, назва ўзнікла ад пеністых пухіроў, што ўзнікаюць пры расціранні расліны ў вадзе. Па знешняму выгляду (наяўнасць уздуццяў — пухіроў) тлумачаць украінскія і рускія назвы раслін, параўн. ЕСУМ, 4, 628.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Жы́ціца ’расліна Bromus arvensis L.’ (Касп.). Польск. życica ’расліна Lolium L.’, дыял. ’Elymus L.’ Ад асновы, прадстаўленай у слове жыт‑а (гл.), з суфіксам ‑іца на метанімічнай падставе пераносу.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

гіяцы́нт, ‑у, М ‑нце, м.

1. Травяністая расліна сямейства лілейных з прадаўгаватымі вузкімі лістамі і пахучымі кветкамі.

2. Назва некаторых каштоўных камянёў (гранату, аметысту і інш.) жоўтага, чырвонага або аранжавага колеру.

[Ад імя старажытнагрэчаскага міфічнага юнака, якога быццам забіў Апалон і ператварыў у кветку.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ака́нт, ‑а і ‑у, М ‑нце, м.

1. ‑у. Паўднёвая травяністая расліна з вялікім лісцем, размешчаным разеткай.

2. ‑а. Спец. Скульптурнае ўпрыгожанне капітэлі, карніза і пад. у выглядзе лісцяў гэтай расліны.

[Грэч. akanthos.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

куко́ль 1, ‑ю, м.

Аднагадовая травяністая расліна сямейства гваздзіковых пераважна з ружовымі кветкамі і ядавітым насеннем; пустазелле, якое расце сярод злакаў.

куко́ль 2, ‑я, м.

Манаскі галаўны ўбор у выглядзе капюшона.

[Ад лац. cucullus — капюшон.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

жы́та, -а, М жы́це, н.

1. Аднагадовая расліна сямейства злакавых, зерне якой скарыстоўваецца для прыгатавання хлеба. Ж. красуе.

2. Зерне гэтай расліны. Ссыпаць ж. ў мяшкі.

3. толькі мн. (жыты́, -о́ў). Жытнія палі.

|| памянш.-ласк. жытцо́, -а́, н.

|| прым. жы́тні, -яя, -яе і жытнёвы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс, часткова)

капу́ста, -ы, ДМ -сце, ж.

1. Агародная расліна, лісце якой звіваецца ў качаны, а таксама самі качаны. Шаткаваць капусту.

2. Вараная страва з крышанага качана гэтай расліны. Міска гарачай капусты.

○

Марская капуста — марскія водарасці, якія ўжыв. як ежа і як лячэбны сродак.

|| прым. капу́сны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс, часткова)

Тлушча́нка ’расліна Pinguicula L.’ (Кіс.)· Калька лацінскай назвы расліны, параўн. лац. pinguiculus, памянці, ад pinguis ’тлусты, тоўсты’, укр. товстя́нка ’расліна Pinguicula L.’, рус. жиря́нка ’тс’ з-за мясістасці лістоў расліны.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

амфібія назоўнік | жаночы род

  1. Пазваночная жывёліна, якая дыхае ў раннім узросце жабрамі, а ў дарослым стане лёгкімі.

  2. Земнаводная расліна.

  3. Самалёт для ўзлёту і пасадкі на вадзе і на сушы, а таксама танк, аўтамабіль для руху па сушы і па вадзе.

|| прыметнік: амфібійны.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)