Verbum

верацяно́, -а́, мн. верацёны і (з ліч. 2, 3, 4) верацяны́, верацён і -аў, н.

1. Прыстасаванне для ручнога прадзення ў выглядзе круглай драўлянай палачкі з патаўшчэннем унізе і завостранымі канцамі.

2. Шпень, які з’яўляецца воссю вярчэння ў некаторых механізмах.

|| памянш. вераце́нца, -а, мн. -ы, -аў, н.

|| прым. верацённы, -ая, -ае.

вёска, -і, ДМ вёсцы, мн. -і, -сак, ж.

1. Сельскае паселішча.

Жыць у вёсцы.

2. адз. Сельская мясцовасць.

Паехаў працаваць на вёску.

3. адз. Жыхары вёскі, вясковае насельніцтва.

Культурны рост вёскі.

|| памянш. вёсачка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж. (да 1 знач.).

|| прым. вяско́вы, -ая, -ае.

Вясковыя ростані.

во́зера, -а, мн. азёры і (з ліч. 2, 3, 4) во́зеры, азёр і -аў, н.

Замкнуты ў берагах вялікі натуральны вадаём.

Лясное в.

|| памянш. азярцо́, -а́, мн. азе́рцы і (з ліч. 2, 3, 4) азярцы́, азе́рцаў, н. і азярко́, -а́, мн. азяркі́, азярко́ў, н.

|| прым. азёрны, -ая, -ае.

Полаччына — а. край.

вярста́, -ы́, ДМ -сце́, мн. вёрсты і (з ліч. 2, 3, 4) вярсты́, вёрст і -аў, ж.

1. Мера даўжыні, роўная 1,06 км.

Прайшоў з вярсту.

Вёска за дзесяць вёрст.

За вярсту ўбачыць што-н. (здалёк).

2. Дарожны слуп, які адзначае гэту меру (уст.).

|| прым. верставы́, -а́я, -о́е.

В. слуп.

вяршо́к², -шка́, мн. -шкі́, -шко́ў, м.

1. Верхняя частка чаго-н.; верх, верхавіна.

На самым вяршку.

В. дрэва.

Вяршкі і карэньчыкі.

2. мн. Густы тлусты верхні слой на малацэ, якое адстоялася.

Збіраць вяршкі (таксама перан.: браць самае лепшае).

3. мн. Тое, што і верх (у 7 знач.).

|| прым. вяршко́вы, -ая, -ае.

гарт, -у, М -рце, м.

1. Цвёрдасць металу, якая надаецца гартаваннем.

Сталь высокага гарту.

2. перан. Фізічная або маральная вынослівасць, стойкасць.

Чалавек старога гарту.

3. Сплаў свінцу, волава і сурмы для адліўкі друкарскіх шрыфтоў (спец.).

|| прым. га́ртавы, -ая, -ае (да 3 знач.) і гарто́ўны, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.).

гаршчо́к, -шка́, мн. -шкі́, -шко́ў, м.

Гліняная пасудзіна са звужаным дном для варкі стравы, для малака, для пакаёвых раслін і пад.

Смачны баршчок, ды малы г. (прыказка). Калі гаспадар з гаспадыняю сварацца, дык у гаршку трасца варыцца (прыказка).

|| памянш. гаршчо́чак і гаршчэ́чак, -чка, мн. -чкі, -чкаў, м.

|| прым. гаршко́вы, -ая, -ае.

лабіры́нт, -а, М -нце, мн. -ы, -аў, м.

1. У Старажытнай Грэцыі і Егіпце — будынак з мноствам пакояў і складанымі, заблытанымі хадамі, з якога цяжка было выйсці.

2. перан. Складанае, заблытанае становішча, размяшчэнне чаго-н.

Л. вуліц.

Л. думак.

3. Унутранае вуха чалавека і пазваночных жывёл (спец.).

|| прым. лабіры́нтавы, -ая, -ае.

ля́мка, -і, ДМ -мцы, мн. -і, -мак, ж.

Шырокі рэмень са скуры ці моцнай тканіны, які перакідваецца цераз плячо пры перацягванні, пераносцы грузу і інш.

Адвязаць лямкі.

◊

Цягнуць лямку (разм.) — займацца цяжкай аднастайнай працай, справай.

|| памянш. ля́мачка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.

|| прым. ля́мачны, -ая, -ае.

мабіліза́цыя, -і, ж.

1. Перавод узброеных сіл краіны з мірнага становішча ў поўную баявую гатоўнасць.

2. Прызыў ваеннаабавязаных запасу ў армію ў час вайны.

Усеагульная м.

3. перан. Давядзенне каго-, чаго-н. да стану актыўнай гатоўнасці выканаць якое-н. заданне.

М. ўсіх сваіх сіл.

|| прым. мабілізацы́йны, -ая, -ае (да 1 знач.).