Verbum

Дыктату́ра ’дыктатура’ (БРС). Рус. диктату́ра, укр. диктату́ра. Паводле Шанскага (1, Д, Е, Ж, 119–120), з ням. або франц. моў (з сярэдзіны XIX ст.): ням. Diktatur (< франц.), франц. dictature ’тс’.

Жне́ўнік, жніўнік ’іржышча’ (Абабурка, Шатал., Жд. 3, Жыв. сл., 210), рус. бранск. жневник ’тс’. Ад прыметніка жніўны, утворанага ад жніво або ад жнеўны (< жьн‑ѣв‑ьн‑ъ) з суфіксам ‑ік.

◎ Кызь ’выкрык, якім адганяюць або падзываюць коз’ (Нас., Нар. лекс.). Кантамінацыя кыш (гл.) і казах (гл.). Ва ўсякім разе гэты выкрык звязваецца з назвай казы. Параўн. кызька (гл.), кызя (гл.).

Макаўні́ца ₁ ’галоўка маку’, ’макацёр’ (Мат. Гом.). Утворана ад прыметніка макавы. (Аб суфіксе ‑ьn‑ica гл. Слаўскі, SP, 1, 98) або ад makovnʼa ’тс’, параўн. стол. макаўня́ ’галава’ (Сл. Брэс.).

Манга́л ’жароўня’ (РБС). З польск. mangał або з рус. манга́л ’тс’, якія з крым.-тат., азерб., туркм. maηgal < араб. manḳal ’пераносная печка’ (Заянчкоўскі, PF, 18 (1964), 169; Фасмер, 2, 567).

Мармы́рак ’таўстаморды чалавек, які стаіць нерухома і, мармычучы, лыпае вачыма або вытрэшчвае іх’ (полац., Нар. лекс.). У выніку прыпадабнення р…л > р…р з мармыль (гл.) пры дапамозе суфікса ‑ак.

Мацыён ’хадзьба, гулянне з мэтай умацавання здароўя або для адпачынку’ (ТСБМ). З рус. мовы (Крукоўскі, Уплыў, 77), у якой з ням. Motion < лац. mōtiōne(m) < moveo ’рухаю’ (Фасмер, 2, 666).

◎ Наза́ўша ’назаўсёды’ (зэльв., Жыв. сл.), назаўшэ ’тс’ (Сл. ПЗБ). Цалкам запазычана з польск. na zawsze ’тс’ або ўтворана на мясцовай глебе пры дапамозе прыназоўніка на ад польск. zawsze, гл. зиўшэ.

◎ Нацуркава́ць ’упэўніць, пераканаць’ (кап., Жыв. сл.). Экспрэсіўнае ўтварэнне, у якасці асновы можна дапусціць цокаць, цыркаць ’журчаць, цвыркаць’ ад гукапераймальнага цур! або цыр!, што перадаюць шматразовае паўтарэнне аднастайных гукаў і пад.

Наі́ўны ’недасведчаны, легкаверны’ (ТСБМ). З франц. naïf праз рус. наивный або польск. naiwny, вядомае і ў народных гаворках (параўн. Reczkowa В. Wyrazy pochodzenia francuzkiego w gwarach polskich. Wrocław, 1982, 92).