ich bin díenstlich verhíndert — мяне́ затры́мліваюць службо́выя спра́вы
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
*Мята́ць1, мята́цца ’мільгаць блізка, перад вачыма’ (Юрч.), укр.мета́ти, рус.мета́ть (мечу́), польск.miotać ’кідаць’, палаб.micĕ ’шпурляе’, н.-луж.mjetaś, в.-луж.mjetać, чэш.metati, славац.metať, славен.méȧti, metáti, серб.-харв.мѐтати, ’кідаць’, ’падаваць’, макед.метка се ’кідацца, мільгаць, матляцца’, мета, балг.метка ’кіну’, ст.-слав.метати ’кідаць’. Прасл.metati. І.‑е. адпаведнікі: літ.mèsti ’кідаць’, лат.mest ’тс’, mets ’куча збожжа’ (Бернекер, 2, 41; Траўтман, 183; Фасмер, 2, 614). Дапускаецца роднаснасць з ме́сці (гл.). Іншая ступень вакалізму — motati > матаць (гл.). Сюды ж мята́льнік ’фокуснік’, мята́льніца ’жанчына, якая бегае без толку’, ’непаседа’, ’якая ўмешваецца не ў свае справы’ (Нас.), мяту́цца ’кінуцца ў якім-небудзь напрамку’ (ТСБМ, Растарг.).
Мята́ць2, міта́ць ’месці’ (мін., КЭС). Да ме́сці (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пулк ’стая’ (ЛА, 2), семантычна і тэрытарыяльна сюды ж пулкавацца ’збірацца вакол пчалінай маткі’: пулкуюцца пшчолы ўраі (шальч., Сл. ПЗБ). Апошняе, паводле Грынавяцкене (там жа), з літ.pulkuoti ’тс’; усе да літ.pulkas ’мноства, тлум, стая’, хутчэй за ўсё запазычанага з польск.pułk, што ўзыходзіць да прасл.*ръlък ’народ’ (гл. полк); у аснове значэнне ’збірацца, тоўпіцца, кучкавацца’, параўн. рус.дыял.полкать ’хадзіць без справы, швэндацца, піхацца’, якое Варбат (Этимология–1983, 33–36) узводзіць да *рьІка(і, *plbkati9 вытворнага ад *polti ’хістаць, боўтаць, махаць’. Першаснае значэнне захавалася ў паўднёвых славян, параўн. серб.-харв.puk ’народ’: puk je dobar dok ćuti і šiuša svoje gospodare (Rečnik Bačkih Bunjevaca. Novi Sad, Subotica, 1990, 293). Гл. Брукнер, 448; Банькоўскі, 2, 965.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дачыне́ннен. Bezíehung f -, -en; Bezúg m -(e)s, -züge; Zusámmenhang m -(e)s, -hänge; Betéiligung f -, -en; Verhältnis n -ses, -se;
мець дачыне́нне дакаго-н. mit j-m zu tun háben;
яко́е гэ́та ма́е дачыне́нне да спра́вы? was hat das damít zu tun?
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
падкало́ць, падко́лваць
1. (прыкалоць) von únten stécken; von únten áufstecken (вопратку);
падкало́ць валасы [падо́л] die Háare [den Saum des Kléides] áufstecken;
2. (прымацаваць) ánheften vt;
падкало́ць кашто́ўныя папе́ры [характары́стыку] да спра́вы Wértpapiere [éine Beúrteilung] an die Ákte ánheften;
3.перан.разм. (сказацьшто-н.з’едлівае) áufziehen*vt, an éiner empfíndlichen Stélle tréffen*
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
до́мапрысл. zu Háuse, dáheim;
як спра́вы до́ма? wie stehťs zu Háuse [dáheim]?;
тут ён до́ма hier ist er zu Háuse;
у мяне́ до́ма bei mir zu Háuse;
быць як до́ма sich wie zu Háuse fühlen;
◊
до́ма край як рай zu Háuse isťs am schönsten
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
здацьсов., в разн. знач. сдать;
з. спра́вы — сдать дела́;
з. ру́капіс у друк — сдать ру́копись в печа́ть;
з. экза́мен — сдать экза́мен;
з. памяшка́нне — сдать помеще́ние;
з. крэ́пасць — сдать кре́пость;
з. ка́рты — сдать ка́рты;
сэ́рца здало́ — се́рдце сда́ло;
◊ з. у архі́ў — сдать в архи́в
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
шко́даIсущ., ж. вред м.; уще́рб м.;
зрабі́ць ~ду — причини́ть вред (уще́рб);
без ~ды для спра́вы — без уще́рба для де́ла
шко́даIIв разн. знач., в знач. безл. сказ., вводн. сл., см. шкада́;
◊ не так ш., як невыго́да — погов. не так жа́лко, как неудо́бно
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ВЯРХО́ЎНЫ ТА́ЙНЫ САВЕ́Т,
вышэйшая дзярж. ўстанова ў Расіі ў 1726—30. Створаны паводле ўказа імператрыцы Кацярыны I. Уваходзілі А.Д.Меншыкаў, Ф.М.Апраксін, Г.І.Галоўкін, А.І.Астэрман, Дз.М.Галіцын, П.А.Талстой, К.Ф.Галштынскі, А.Г. і В.А.Далгарукавы (з 1728), М.М.Галіцын і В.У.Далгарукаў (з 1730). Фармальна быў дарадчым органам пры манарху, фактычна вырашаў усе важнейшыя справыўнутр. і знешняй палітыкі. Савету падпарадкоўваліся Сенат, калегіі, Сінод і інш. Спачатку працягваў палітыку Пятра І, потым адышоў ад яе (скасаванне пад націскам знаці пятроўскага адм. апарату, перанясенне сталіцы ў Маскву). Пасля запрашэння на рас. прастол Ганны Іванаўны члены Вярхоўнага тайнага савета спрабавалі абмежаваць яе ўладу, і яна вымушана была падпісаць адпаведныя ўмовы («кандыцыі»). Але палітыка членаў Савета не атрымала падтрымкі шырокіх слаёў дваранства. Ганна Іванаўна разарвала «кандыцыі». Вярхоўны тайны савет быў скасаваны.