пафарбава́цца, ‑буецца; зак.
1. Пакрыцца, насыціцца фарбай, чым‑н. фарбуючым. Тканіна добра пафарбавалася.
2. Набыць які‑н. колер, адценне. Белае малако далёкіх лёганькіх аблачынак пафарбавалася ў ружовы колер захаду. Мурашка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пашмата́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
Разм. Тое, што і пашкуматаць. Зрабілася сорамна — падраў, пашматаў [паперы], і ў печ кінуў, юшку адчыніў і сярнічкаю падпаліў. Гарэцкі. Партызаны добра пашматалі .. [карнікаў]. Новікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыкме́ціцца, ‑мечуся, ‑мецішся, ‑меціцца; зак.
Разм. Кінуцца ў вочы, заўважыцца. Добра, што прыкмецілася хоць восень.. Вясны .. [Мікіта Мінавіч] амаль што не прыкмячаў, лета таксама быццам абмінула яго. Кулакоўскі. // Запомніцца, застацца ў памяці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спу́дзіцца, ‑джуся, ‑дзішся, ‑дзіцца; зак.
Адчуць спалох; напужацца, спужацца. Спудзіўся конь, скочыў убок і стаў на цвёрдае — не праваліўся. Пташнікаў. Перад судом [прадстаўнікі адміністрацыі] стаялі насцярожана. Сёй-той і добра спудзіўся. Шынклер.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
удаві́ца, ‑ы, ж.
Разм. Тое, што і удава. Хоць ёй было ўжо далёка за сорак і ўдавіца добра-такі раздалася ў стане, яна яшчэ маладзілася і паглядала на мужчын. Машара.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
улі́ты, ‑ая, ‑ае.
Дзеепрым. зал. пр. ад уліць (у 1, 2 знач.).
•••
Як уліты — які добра аблягае (пра адзенне, абутак). Твар [Пракопа] чыста паголены, .. гарнітур на ім ляжыць, як уліты. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цверазі́ць, цверажу, цвяразіш, цвярэзіць; незак., каго.
Рабіць цвярозым або больш цвярозым. Галава ў Міканора была цяпер зусім ясная: мароз, што сцінаў рэбры пад гімнасцёркаю, добра цверазіў, даваў у дужасці. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цэйс, ‑а, м.
Разм. Аптычны прыбор фірмы «Цэйс» (звычайна пра бінокль). Праз дванаццацікратны мюлераўскі цэйс было добра відаць усё, што рабілася і на скрыжаванні, і на бліжэйшых участках дарог. Шашкоў.
[Ад імя заснавальніка аптычнай фірмы ў Іене Карла Цэйса (1846 г.).]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Вы́явіць ’выкрыць’, выявіцца ’выкрыцца’ (КЭС, лаг.; БРС, Яруш.), выяўля́ць, сюды ж выя́ўны ’выразны, голасны’; ’што добра вызначаецца’ (Янк. Мат.; КЭС, лаг.), выя́ўна ’выразна, голасна, зразумела’. Усё да вельмі разгалінаванай групы славянскіх слоў, якія ўзыходзяць да *(j)av‑: *(j)aviti, *(j)avьnъ і г. д. Гл. я́ўны.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Га́рны ’ласкавы, добры, мілы’ (Нас.), ’цудоўны, добры’ (Касп.), га́рна ’добра’ (Бяльк., Жд. 2). Паводле Шанскага (1, Г, 33), бел. га́рны запазычана з укр. мовы. У самой укр. мове паходжанне гэтага слова не вельмі яснае. Гл. меркаванні ў Шанскага, там жа; Фасмера, 1, 394, Рудніцкага, 1, 575.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)