мо́ўкнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; незак.

Заціхаць, замаўкаць. Тым часам сяло моўкла, ноч усё глыбей і цяжэй насядала на зямлю. Колас. У цесных долах Гвадарамы Каторы дзень не моўкне бой. Глебка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

нарысі́ст, ‑а, М ‑сце, м.

Чалавек, які піша нарысы. Рэпарцёры, нарысісты, фельетаністы, фотакарэспандэнты — штатныя і пазаштатныя — збіраліся ў купкі і горача абмяркоўвалі, дзе і як ямы скончаць гэты дзень. Васілёнак.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

нядзе́льны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да нядзелі (у 1 знач.), уласцівы ёй. Нядзельны дзень. Нядзельны ранак. □ Нядзельны настрой лунаў над дваром, над будынкамі горада. Гартны.

•••

Нядзельныя школы гл. школа.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

паздараве́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.

Стаць, зрабіцца здаровым, здаравейшым. Андрэй распытваў сябра, як ён жыве, як адпачываў. Васіль адказаў, што лета правёў у калгасе, працаваў кожны дзень, паздаравеў, падужэў. Дуброўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пахмялі́цца, ‑хмялюся, ‑хмелішся, ‑хмеліцца; зак.

Выпіць спіртнога на другі дзень пасля моцнай выпіўкі з мэтай пазбавіцца ад недамагання, слабасці. Ён, відаць, толькі што пахмяліўся: ад яго нясла сівушным перагарам. Новікаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

цаката́ць, ‑качу, ‑кочаш, ‑коча; незак.

Разм. Утвараць рэзкія кароткія гукі, падобныя на дробны стук, траскатню. Дзень і ноч цакатаў.. [завод] сваімі станкамі. Корбан. Цакаталі ляскоткі, дробна і гулка выбухалі бубны. Караткевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Кве́тка ’кветка’ (ТСБМ, Нас., Касп., Сл. паўн.-зах., Нар. словатв., Бяльк., Мал.), ’галінка’ (Гарэц., Выг.), ’вязка накшталт гронкі з ядлоўцу, якая ўмацоўваецца на месцы злучэння крокваў, бліжэйшых да вуліцы ў дзень пабудавання зруба’ (В. В., Выг., Нар. словатв.), ’букет з калосся збажыны’ (Нар. словатв.), ’нязжаты пучок калосся збажыны, пакінуты ў канцы жніва’ (Шатал.). Гл. квет.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Тыго́дзень ‘тыдзень’ (ашм., Сцяшк. Сл.), параўн. старое польск. падляш. tygoʒ́eń ‘тс’ (Рэмбішэўска, Dynamika, 153). Паводле Борыся (657), адлюстроўвае гістарычнае спалучэнне са скланяльнымі формамі *tegoje dьne Р. скл. ад *tъjь dьnь ‘тыдзень’ (*tъ‑jь ‘той’ і *dьnь ‘дзень’); захавалася ў суч. польск. tegodnia, каш. tigodńa Р. скл. з пераафармленнем канца слова па ўзоры tydzień, гл. тыдзень.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

wczoraj

1. учора;

wczoraj był wtorek — учора быў аўторак;

2. нескл. н. учарашні дзень; учора;

wczoraj było podobne do dziś — учора было падобнае на сёння; учарашні дзень быў падобны на сённяшні;

od wczoraj — з учарашняга дня

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

Злы́дзень ’шкодны чалавек, ліхадзей’, ’нягоды, бяда’ (ТСБМ), злы́дня ’бядота’ (Бяльк.), злы́дні ’бядота, недахваткі’ (Нас.). Рус. злы́день, арх., валаг., паўн.-дзвін., омск., карэльск., тул., цвяр., арл., варонеж., кур. ’злы чалавек’, урал. ’махляр’, валаг. ’скнара’, алан., вяцк., перм., урал., сарат., варонеж., калуж., пск. ’гультай’, кур., арл., калуж., бранск., смал., варонеж., вяцк., перм. ’бядняк, жабрак’, злы́дни тамб. ’інтрыгі, свавольствы’, паўн., зах., паўд.-смал., арл., том., сіб. ’цяжкі час, беднасць’, укр. зли́день ’бядняк’, зли́дні ’нягоды, бяда’. Польск. złydnia ’бяда’ < укр. (Дарашэўскі, 10, 1172). Усх.-слав. спалучэнне злы дни ’цяжкія дні’. Параўн. пералік ’злых дзён’ у старых календарах (Трыфуновіч, Азбучник српских средњовековних књижевних појмова, 1974, 94–95), адкуль злыдні з далейшым граматычным пераафармленнем на адз. л. (злыдня, злыдзень) і семантычнай зменай: ’кепскі час’ > ’цяжкі час’ > ’ліха, бяда’ > ’чалавек, што церпіць бяду, ліха’ ці ’ліхадзей’. Гл. злы, дзень, параўн. добры дзень.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)