шмата́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак., каго-што.

Разм. Моцна хістаць, трэсці; шкуматаць. Восеньскі вецер.. шматаў кусты за канавай, зрываў жоўтае і чырвонае ссохлае лісце. Быкаў. Здавалася.., нехта дужы шматае знадворку мокры брызент: шар-р-р! Пташнікаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

зямны́ в разн. знач. земно́й;

~ны́я не́тры — земны́е не́дра;

карэ́нні п’юць ~ны́я со́кі — ко́рни пьют земны́е со́ки;

○ з. магнеты́зм — земно́й магнети́зм;

~на́я кара́ — земна́я кора́;

◊ з. пакло́н — земно́й покло́н;

з. рай — земно́й рай;

з. шар — земно́й шар

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

прыўзніма́цца sich (ein wénig) erhében*; áufstehen* vi (s); sich (ein wénig) áufrichten, áufsteigen* vi (s) (пра паветраны шар)

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Rund

n -es

1) акру́гласць (твару)

2) архіт. скляпе́нне

3) шар

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

лу́за

(польск. luza)

адтуліна ў бартах більярднага стала, у якую падае шар.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

сферы́дыі

(ад гр. sphaira = шар + eidos = выгляд)

органы раўнавагі ў марскіх вожыкаў.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

мяч, ‑а́, м.

Зроблены з пругкага матэрыялу шар для гульні, які адскаквае пры ўдары аб цвёрдую паверхню. Футбольны мяч. Хакей з мячом.

•••

Кручаны мяч — мяч, які пры палёце круціцца ў бок палёту (пры гульні ў валейбол, тэніс і інш.).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

зямля́

1. Зямны шар, зямная паверхня (БРС).

2. Савецкая краіна (БРС).

3. Урадлівая ворная зямля; сядзіба (Слаўг.).

Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)

ката́ць

1. (шар, мяч) róllen vt; wälzen vt (цяжкі прадмет);

2. (везці) fáhren* vt;

ката́ць каго-н. spazíeren fahren*

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

orb

[ɔrb]

n.

1) ку́ля f., шар -а m.

2) нябе́снае це́ла (як со́нца, ме́сяц)

3) Poet. во́ка n., во́чны я́блык

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)