Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
мо́рак, ‑у, м.
1.Разм. Змрок, цемра. Цямнелася. Моракі клаліся на пыльны брук, на гароды, хавалі далёкія гумны.Пташнікаў.Напружыўшы зрок, Максім разабраў у мораку ледзь прыкметы чалавечы прывід.Машара.//перан. Цемрашальства, дурман. Рэлігійны морак.//перан. Пра што‑н. невядомае, загадкавае. Дзьме холадам ад старажытнага муру, Жыццё тут знямела, захутана ў морак...Тарас.
2.Абл. Мор; пошасць. Пастукалася ў сенцы Палажка — ні гу-гу. Як морак па сядзібе прайшоў.Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
АДУШАЎЛЁНАСЦЬ – НЕАДУШАЎЛЁНАСЦЬ,
лексіка-граматычная катэгорыя, якая паказвае адносіны абазначаных назоўнікамі прадметаў да жывой і нежывой прыроды. Адушаўлёныя назоўнікі абазначаюць людзей і розных жывых істот («Рыгор», «настаўніца», «тыгр», «ластаўка», «карась», «камар»), неадушаўлёныя — расліны, прадметы, апрадмечаныя з’явы і паняцці («клён», «машына», «раса», «цемра», «свядомасць»).
Граматычна адушаўлёнасць-неадушаўлёнасць праяўляецца ў форме вінавальнага склону мн. л.: у адушаўлёных назоўніках супадае з формай роднага, а ў неадушаўлёных — назоўнага склону («бачыць людзей — бачыць дрэвы», «лавіць язёў — лавіць сняжынкі»). Пад катэгорыю адушаўлёных часам граматычна падводзяцца некаторыя неадушаўлёныя прадметы і наадварот.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ciemnia
ж.
1. цёмнае месца (памяшканне);
ciemnia fotograficzna — фоталабараторыя;
2.уст.перан.цемра; змрок;
ciemnia optyczna фіз. камера-абскура
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
це́рні, ‑яў; адз.няма.
1.Уст. і кніжн. Пра калючыя расліны, а таксама калючкі на іх. Сонца ўзыдзе прыгожае, Цемра адхлыне варожая, Церні завянуць калючыя, Раны загоім балючыя.Пушча.— Зірні, — паказаў ёй [Лесі] Мяржынскі. — Усё заглушыў шэры камень: Дубы, непакорныя церні, А кветка прабіла яго.Жычка.
2.перан. Цяжкасці, пакуты, якія сустракаюцца на жыццёвым шляху чалавека (паэта, мастака, вучонага і пад.). [Ярошка:] — Раз ты такі самакрытычны, то будзь гатовы да ўсяго: да лаўраў і да церняў.Дамашэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Апраме́тная ’пекла’, апраметны ’пякельны, сапраўдны’ (БРС), вопрамець ’хутка’ (Бяльк.); рус.опрометный ’легкадумны’, опрометью ’хутка, шпарка’, опрометывать ’не папасці ў цэль, кінуць няўдала’, опрометнуться ’кінуцца, пабегчы’, смален.вопрымя ’хутка’ (Дабр.), укр.промітний ’спрытны’. Бернекер (2, 40) высунуў думку пра сувязь рус.опрометью з метать, як прымае Фасмер (3, 146) і з пэўнымі ўдакладненнямі Шанскі (КЭСРЯ, 234). Бел. семантыка, аднак, патрабуе далейшых удакладненняў для апраметны, апраметная. Магчыма, з *окромѣшная < кромѣшная; у выніку дээтымалагізацыі. Тьма кромѣшьная ’знешняя цемра’ (адзначаецца ўжо ў Астраміравым евангеллі (1056)), ’месца пакарання нягоднага раба, пекла’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
shroud
[ʃraʊd]1.
n.
1) са́ван -а m.
2) по́крыва n. (но́чы, імглы́)
2.
v.t.
1) захіна́ць це́ла для пахава́ньня
2) пакрыва́ць, ахіна́ць
The earth is shrouded in darkness — Зямлю́ ахіну́ла це́мра
•
- shrouds
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
то́рба, ‑ы, ж.
Невялікі мяшок (звычайна даматканай тканіны). Вось маці з хаткі выбягае, Алесю торбу даручае, А ў торбе хлеб і, пэўна, сала, І весялей шмат хлопцам стала.Колас.// Мяшок з аўсом, што адзяваецца на галаву каню. // Мяшок старца як сімвал жабрацтва. Лапці, торба, хлеб з мякінай, Цемра курнай хаты, — Невясёлыя ўспаміны Аб жыцці праклятым.Крапіва.
[Цюрк. torba.]
•••
Давесці да торбыгл. давесці.
Дайсці да торбыгл. дайсці.
З торбай ісцігл. ісці.
Пусціць з торбаю (па свеце)гл. пусціць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Wíssen
n -s, - ве́ды, ве́данне
méines ~s — (на)ко́лькі я ве́даю
~ ist Macht — ≅ вучэ́нне – святло́, а невучэ́нне - це́мра
zu viel ~ macht Kópfschmerzen — ≅ шмат бу́дзеш ве́даць – галава́ абле́зе
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
obscurity
[əbˈskjʊrəti]
n., pl. -ties
1) няя́снасьць, незразуме́ласьць f.
2) не́шта няя́снае, незразуме́лае
3) няве́дамасьць f.
to rise from obscurity to fame — зь няве́дамасьці ўзвы́сіцца да сла́вы
4) малаве́дамая асо́ба або́ мясцо́васьць
5) це́мра, цьмя́насьць f.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)