цэ́зар, ‑а, м.
1. Тытул старажытнарымскіх імператараў; кесар.
2. Уст. Манарх, уладар.
[Ад імя Юлія Цэзара (100–44 гг. да н. э.), лац. Caesar.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
халі́ф, ‑а, м.
Гіст. Тытул вярхоўнага духоўнага і свецкага правіцеля мусульман, які меў уладу ў шэрагу краін мусульманскага Усходу. // Асоба, якая мела гэты тытул.
•••
Халіф на час — тое, што і каліф на час (гл. каліф).
[Араб.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
эмі́р, ‑а, м.
Тытул правіцеля, уладарнага князя ў некаторых мусульманскіх краінах Усходу і Афрыкі. // Асоба, якая мае гэты тытул. А хіба вочы вясёлымі будуць, Калі людзі эміра (якія там людзі!) Адабралі ў іх колеры. Сіпакоў.
[Араб. amīr — уладар.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
эсква́йр, ‑а, м.
1. Ганаровы тытул у Англіі, які перадаецца ў спадчыну і прысвойваецца па займаемай кім‑н. пасадзе ці спецыяльным патэнтам. // Асоба, што мае гэты тытул.
2. У Англіі і ЗША — форма ветлівага звароту.
[Англ. esquire ад лац. scutarius — шчытапосец.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
архімандры́т, -а, М -ры́це, мн. -ы, -аў, м.
Вышэйшае духоўнае званне для манахаў, тытул святара-манаха, звычайна настаяцеля мужчынскага манастыра, а таксама асоба, якая мае гэта званне.
|| прым. архімандры́цкі, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
archduchess [ˌɑ:tʃˈdʌtʃəs] n. hist. эрцгерцагі́ня (тытул члена былой аўстрыйскай імператарскай фаміліі)
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
archduke [ˌɑ:tʃˈdju:k] n. hist. эрцге́рцаг (тытул члена былой аўстрыйскай імператарскай фаміліі)
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
цар, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м.
1. Тытул манарха ў некаторых краінах, а таксама асоба, якая мае такі тытул.
2. перан., каго-чаго. Першы, лепшы ў якіх-н. адносінах сярод сабе падобных.
Леў — цар звяроў.
◊
Без цара ў галаве хто (разм.) — пра неразумнага, дурнаватага чалавека.
|| памянш.-зніж. царо́к, -рка́, -ркі́, -рко́ў, м. (да 1 знач.).
|| ж. цары́ца, -ы, мн. -ы, -ры́ц.
|| прым. царо́ў, -о́ва (да 1 знач.) і ца́рскі, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
гра́фскі, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да графа, належыць графу. Графскі тытул. Графскі палац.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ге́рцагскі, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да герцага, належыць яму. Герцагскі тытул. Герцагская зямля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)