халу́па, ‑ы, ж.

Невялікая, несамавітая, бедная хата. Праз некаторы час замест старой Барысевічавай халупы.. [Тодар] паставіў новую хату, перасыпаў хлявы, гумно і пабудаваў свіран. Чарнышэвіч. [Стары:] — У людзей хаты як хаты, а ў яго [Атрохі] халупа: адну сцяну туды павяло, другую — туды. Ракітны.

[Польск. chałupa.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

павіля́сты, ‑ая, ‑ае.

Абл. Не прамы, звілісты. Прыходзілася ісці туды, куды кіравала павілястая сцежка. Мележ.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

хіну́цца, -ну́ся, -не́шся, -не́цца; -нёмся, -няце́ся, -ну́цца; -ні́ся; незак.

1. Нахіляцца, нагінацца.

Куды вецер, туды і дрэва хінецца.

2. перан. Мець ахвоту да чаго-н., захапляцца чым-н.

Х. да навукі.

3. перан. Мець цягу да каго-н., сімпатызаваць каму-н.

Хлопчык больш хінуўся да дзеда.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

со́ўгацца, -аюся, -аешся, -аецца; незак. (разм.).

1. Хадзіць туды-сюды.

С. па вуліцы без справы.

2. Марудна, з цяжкасцю хадзіць.

Бабуля ледзь соўгаецца.

3. Перамяшчацца, рухацца.

Колца соўгаецца па дроце.

|| аднакр. саўгану́цца, -ну́ся, -не́шся, -не́цца; -нёмся, -няце́ся, -ну́цца; -ні́ся (да 3 знач.).

|| наз. со́ўганне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

неўзнакі́, прысл.

Абл. Непрыкметна, неўзаметку. Туды, на захад, за кардоны, лячу я ў думках неўзнакі. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

узле́сны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да узлесся, узлеску. [Тварыцкі] .. прайшоў сюды-туды паміж узлесных кустоў. Чорны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

thither

[ˈðɪðər]

1.

adv.

туды́; там, гэ́нам

2.

adj.

той, тамтой, гэ́ны (дале́йшы)

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

Hinwg

m -(e)s, -e шлях, даро́га (туды)

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

хадня́ ж., разг. хожде́ние ср.;

надаку́чыла мне гэ́та х. сюды́-туды́ — надоело́ мне э́то хожде́ние взад-вперёд

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Нято́туды ’куды там’: Нетбтуды! и в тэй бок не глядзіць (Нас.). Сюды ж нітбтуды ’ніяк’ (Нас.). З ⁺не‑то‑туды, гл. пято, туды. Параўн., аднак, польск. *nie‑to‑tu ’няпраўда’. Пра мяркуемае польск. *nie‑to‑tu гл. Атрэмбскі (SOr, 13, 21–25), ESSJ SG, 2, 490.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)