ла́кмус, -у, м. (спец.).
Фарбавальнае рэчыва, якое змяняе колер насычанай ім паперы пад дзеяннем кіслот на чырвоны, а пад дзеяннем шчолачаў — на сіні колер.
|| прым. ла́кмусавы, -ая, -ае.
○
Лакмусавая папера — папера, пакрытая лакмусам.
◊
Лакмусавая паперка — сродак выяўлення, праверкі адносін паміж кім-н. і інш.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
антацыя́н
(ад гр. anthos = кветка + kyanos = сіні)
сіні, чырвоны або фіялетавы пігмент у клетачным соку многіх раслін, напр. у пялёстках многіх кветак.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Сіневаро́ць ‘пралеснік шматгадовы, Mercurialis perennis L.’ (гродз., маг., Кіс., Байк. і Некр.). Да сіні і ‑варочаць; магчыма таму, што расліна пры сушцы набывае сіні або фіялетавы колер; гл. Нейштадт, Определитель, 371 і наст. Параўн. балг. син отврат ‘расліна, якая ў вадзе набывае сіні колер’ з той жа ўнутранай формай. Рус. синеворо́т, во́рот сини ‘казялец едкі’, якая, паводле Аненкава (290), часта ўжываецца ў чараўніцтве і таму, відаць, ад приворот ‘нагавор; прыварот, прычароўванне’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
сіні́цца, сініцца; незак.
1. Фарбавацца ў сіні колер. Мора сініцца сінім алоўкам. Бядуля.
2. Падсіньвацца (пра бялізну).
3. Зал. да сініць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
трыку́тны, ‑ая, ‑ае.
Разм. Тое, што і трохвугольны. Вось .. [капітану] Максім Вішнёў і паказаў сіні канверт з трыкутным штампам вайсковай часці. Грамовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Сіню́к ‘сініца’ (Янк. Мат., Сцяшк. Сл.), сіню́к сіні ‘Parus caeruleus, сініца’ (Ласт.). Да сіні (гл.). Параўн. назвы птушак ад таго ж кораня: укр. синя́к ‘дзікі шызы голуб’, польск. siniak ‘від дразда’ і інш., гл. сіняк 3. Гл. таксама Антропаў, Назв. птиц, 355.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
blau
a сі́ні, блакі́тны
~er Fleck — сіня́к
~ sein — быць п’я́ным
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
ко́бальтавы, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да кобальту, змяшчае ў сабе кобальт. Кобальтавая руда. Кобальтавая сталь.
2. Колеру кобальту; цёмна-сіні.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сапфі́равы, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да сапфіру. // Зроблены з сапфіру; з сапфірам. Сапфіравыя завушніцы.
2. Колеру сапфіру, сіні. Сапфіравае мора.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
азу́р
(фр. azur = блакіт, ад ар. lâzavard = сіні камень)
сіні фарбавальнік, які атрымліваюць з метыленавай сінькі; выкарыстоўваецца ў мікраскапічнай тэхніцы пры даследаванні крыві, мікраарганізмаў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)