страмянны́, ‑ога, м.

У Рускай дзяржаве 16–17 стст. — прыдворны, які даглядаў царскіх верхавых коней і суправаджаў цара на ўрачыстых выездах.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сярдзю́к, сердзюка, м.

На Украіне ў 17–18 стст. — казак пешых палкоў, якія былі на поўным утрыманні гетманскага ўрада; ахоўнік гетмана.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прыка́з, ‑а, м.

Гіст. Установа, якая ведала асобнай галіной кіраўніцтва ў Маскоўскай дзяржаве 16–17 стст. Манастырскі прыказ. Пасольскі прыказ. Памесны прыказ.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

курсі́стка, ‑і, ДМ ‑тцы; Р мн. ‑так; ж.

Слухачка вышэйшых жаночых курсаў у дарэвалюцыйнай Расіі канца 19 і пачатку 20 стст.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

масо́нства, ‑а, н.

Рэлігійна-філасофскі рух 18–19 стст. у Еўропе, у якім ідэі буржуазнага антыклерыкалізму спалучаліся з элементамі рэлігійнага містыцызму; франкмасонства.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

віёла, ‑ы, ж.

1. Смычковы чатырохструнны музычны інструмент; альт.

2. У Заходняй Еўропе 15–18 стст. — звычайна шасціструнны музычны інструмент шырокага дыяпазону.

[Іт. viola.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

разначы́нец, ‑нца, м.

У Расіі ў XVIII–XIX стст. — прагрэсіўна настроены інтэлігент недваранскага паходжання. Разначынцы з’яўляліся рэвалюцыйнымі дэмакратамі, выразнікамі інтарэсаў сялянства. «Маладосць».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

башыбузу́к, ‑а, м.

1. Гіст. Салдат нерэгулярных войск у Турцыі ў 18–19 стст.

2. перан. Грубы, нястрымны, бязлітасны, жорсткі чалавек. Царскія башыбузукі.

[Цюрк.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ландве́р, ‑а, м.

У Прусіі, Германіі, Аўстра-Венгрыі і Швейцарыі ў 19–20 стст. ваеннаабавязаныя запасу другой чаргі. // Вайсковыя часці з гэтых ваеннаабавязаных.

[Ням. Landwehr.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

кага́л, -у, м.

1. Яўрэйскае абшчыннае самакіраванне і сама абшчына ў Польшчы ў 16—19 стст. (гіст.).

2. перан. Шумны натоўп, зборышча (разм.).

Сход нагадваў бязладны к.

3. у знач. прысл. кага́лам. Сумесна, гуртам, усе разам (разм).

Усе к. патрабуюць чагосьці.

|| прым. кага́льны, -ая, -ае (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)