рэвалюцыяне́р, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Удзельнік рэвалюцыйнага руху, рэвалюцыі (у 1 знач.), прыхільнік рэвалюцыйных метадаў барацьбы, носьбіт рэвалюцыйных ідэй.
Прафесійны р. (які прысвяціў усяго сябе рэвалюцыйнай барацьбе).
2. Чалавек, які робіць пераварот, адкрывае новыя шляхі ў якой-н. галіне жыцця, навукі, вытворчасці.
Р. у паэзіі.
|| ж. рэвалюцыяне́рка, -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
старшына́, ‑ы; мн. ‑шыны, ‑шын; м.
1. Самае высокае званне малодшага начальніцкага саставу Савецкай Арміі і ваенна-марскога флоту. Старшына роты. // Асоба, якая мае гэтае званне.
2. Уст. Да рэвалюцыі — выбарная асоба, якая кіравала справамі якой‑н. саслоўнай арганізацыі, прафесійнага аб’яднання і пад. Валасны старшына.
•••
Вайсковы старшына — да рэвалюцыі — афіцэрскі чын у казацкіх войсках Расіі, які адпавядаў падпалкоўніку.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
палаві́нчаты, ‑ая, ‑ае.
1. Спец. Які складаецца з дзвюх розных частак, палавін.
2. перан. Пазбаўлены паслядоўнасці; кампрамісны. Палавінчатыя меры. Палавінчаты характар буржуазнай рэвалюцыі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
белаэмігра́нт, ‑а, М ‑нце, м.
Удзельнік контррэвалюцыйнай барацьбы супраць Савецкай улады, які ў першыя гады пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі выехаў з Савецкай Расіі за граніцу.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
якабі́нец, ‑нца, м.
1. Гіст. Прадстаўнік рэвалюцыйна-дэмакратычных слаёў французскай буржуазнай рэвалюцыі канца 18 ст., член якабінскага клуба.
2. Уст. Чалавек рэвалюцыйных перакананняў; вальнадумец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вандэ́я
(фр. Vandée = дэпартамент у Францыі, які ў час Французскай рэвалюцыі 1789 — 1794 гг. быў цэнтрам контррэвалюцыі)
сімвал контррэвалюцыі.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
марксі́зм, ‑а, м.
Навука аб найбольш агульных законах развіцця прыроды і грамадства, аб рэвалюцыі прыгнечаных і эксплуатуемых мас, аб перамозе сацыялізма і будаўніцтве камуністычнага грамадства.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
со́ннік, ‑а, м.
Уст. Кніга, у якой даецца тлумачэнне сноў. Да рэвалюцыі друкавалі нават кнігі, соннікі, якія тлумачылі кожны вобраз, што мільгаў у сне. Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
эксальта́дас
(ісп. exaltados)
партыя левых лібералаў у перыяд Іспанскай рэвалюцыі 1820—1823 гг.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
пажа́р, -у, мн. -ы, -аў, м.
1. Агонь, які ахоплівае і знішчае ўсё, што можа гарэць.
Лясны п.
Не на п. (выраз, які ўжыв. ў знач.: няма куды спяшацца; разм.).
2. перан., чаго. Ужыв. ў некаторых выразах для абазначэння падзей, якія бурна развіваюцца, праяўляюцца (высок.).
П. вайны.
П. рэвалюцыі.
◊
Як на пажар — вельмі хутка (бегчы, імчацца); спяшацца.
|| прым. пажа́рны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Пажарная машына.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)