ра́да, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.
1. Парада, навучанне, як паступіць, як зрабіць. Рабочыя адзін у аднаго пыталі рады, што рабіць. Сабаленка. Хочаш раду, ваявода, дам — бяжы. Дзяргай. Адзін успомніць гэта, Той прынясе сваё, Але для ўсіх у дзеда Адказ і рада ёсць. Лужанін. // Сродак, паратунак, выйсце. Іншай рады не было, як ісці .. [кавалю] адгэтуль. Чорны.
2. Сумеснае абмеркаванне якіх‑н. пытанняў; нарада. Шум стаіць над лясістай дуброваю. Быццам рада аб нечым ідзе. Купала. Перасоўваліся ад сцяны да сцяны канапы, ложкі, пакуль не займалі месца, ухвалёнае ўсёй сямейнай радай. Мележ.
3. Народны сход, а таксама савет прадстаўнікоў у розныя гістарычныя перыяды на Беларусі, Украіне, у Літве, Польшчы. Выбарная рада. Мясцовая рада. Рада Вялікага княства Літоўскага.
4. Контррэвалюцыйная арганізацыя беларускіх і ўкраінскіх буржуазных нацыяналістаў, якая існавала на Беларусі і Украіне ў 1917–1918 гадах. Беларуская рада.
•••
Даць раду (ы) каму-чаму гл. даць.
З якой рады? — выходзячы з якіх патрабаванняў? Чаму?
Ні да рады, ні да звады — пра каго‑н., хто не мае характэрных індывідуальных якасцей.
Раду радзіць гл. радзіць.
Рады няма гл. няма.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
праштурха́цца сов.
1. протолка́ться, протолкну́ться;
п. ў пе́ршыя рады́ — протолка́ться в пе́рвые ряды́;
2. (нек-рое время) протолка́ться
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
радзе́ць несов.
1. (становиться жиже) разжижа́ться;
2. (становиться реже) реде́ть;
тума́н радзе́е — тума́н реде́ет;
рады́ радзе́юць — ряды́ реде́ют
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
arcade
[ɑ:rˈkeɪd]
n.
1) Arch. арка́да f.
2) гандлёвыя рады́
3) за́ля для ві́дэагу́льняў
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
цэментава́ць, -ту́ю, -ту́еш, -ту́е; -ту́й; -тава́ны; зак. і незак.
1. што. Заліць (заліваць) цэментам.
2. што. Падвергнуць (падвяргаць) цэментацыі (у 1 і 3 знач.).
3. перан., каго-што. Згуртаваць (гуртаваць), з’яднаць (яднаць).
Ц. рады аднадумцаў.
|| зак. яшчэ зацэментава́ць, -ту́ю, -ту́еш, -ту́е; -ту́й; -тава́ны (да 1 знач.) і сцэментава́ць, -ту́ю, -ту́еш, -ту́е; -ту́й; -тава́ны.
|| наз. цэментава́нне, -я, н. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
апалчэ́нец, ‑нца, м.
Удзельнік, баец апалчэння. Парадзелі рады апалчэнцаў, шмат было забітых, багата параненых, аднак полк трымаўся, не адступаў. Гурскі. Апалчэнцы ўліліся ў рэгулярныя войскі. «Маладосць».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
капры́знічаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Тое, што і капрызіць. Заўсёды, калі хто з дзяцей пачынае капрызнічаць ці наогул хандрыць, толькі ён, бацька, можа кожнаму рады даць. Гроднеў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
blue moon
once in a blue moon — ама́ль ніко́лі, ве́льмі рэ́дка, гады́ ў рады́
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
прашту́рхацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
1. Штурхаючыся, пралезці, прабрацца (праз натоўп). Праштурхацца ў першыя рады. □ Праштурхацца бліжэй да шыбеніцы не было ніякай магчымасці. Машара.
2. Штурхацца некаторы час.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паро́тна, прысл.
Па ротах. Цяпер штогод збіраюцца паротна Герояў парадзелыя рады І памінаюць тых, што пасмяротна Прапісаны ў бяссмерці назаўжды. Грахоўскі. Ударыў прамень па сцягу палкавым. Паротна прымаем загад. Броўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)