Л,

трынаццатая літара бел. і некаторых інш. слав. алфавітаў. Паходзіць з кірыліцкай λ («людзі»), што ўзнікла на аснове грэка-візант. устаўнай λ («ламбда»). У старабел. графіцы абазначала гукі «л», «л’» («лавра», «львица»). Мела лікавае значэнне «трыццаць». У 16 ст. акрамя рукапіснай набыла друкаваную форму. У сучаснай бел. мове абазначае санорныя змычнапраходныя ротавыя пярэднеязычныя зычныя гукі «л», «л’» («волат», «ільгота» — «йіл’гота», «хваля» — «хвал’я»).

А.М.Булыка.

т. 9, с. 79

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

род, -у, М -дзе, мн. -ы, -аў, м.

1. Асноўная грамадская арганізацыя першабытнаабшчыннага ладу, аб’яднаная сваяцтвам і агульнасцю гаспадаркі.

Старэйшына роду.

2. Рад пакаленняў, якія паходзяць ад аднаго продка, а таксама ўвогуле пакаленне.

Са знатнага роду.

Весці свой р. ад каго-н. (паходзіць ад каго-н.). Родам гараджанін. 3 роду ў р. (з пакалення ў пакаленне). Без роду, без племені (пра чалавека невядомага паходжання; уст.). Ні роду ні племені (пра чалавека адзінокага, без родных; уст.). Гэта ў іх у родзе (па спадчыннасці). Р. чалавечы (людзі).

3. У сістэматыцы жывёл і раслін: група, якая аб’ядноўвае некалькі відаў, што валодаюць агульнымі прыметамі.

◊

Ад (з) роду (разм.) — ад самага нараджэння.

На раду напісана што (разм.) — прадвызначана.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Кро́ўны ’родны па крыві, які паходзіць ад адных продкаў’ (ТСБМ, Сцяшк., Др.-Падб.). Гл. кроў.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Перакаўляць ’упрошваць, угаворваць, дакучліва прасіць’ (Федар.). Зыходны дзеяслоў паходзіць, магчыма, ад літ. kaũlyti ’надакучліва прасіць’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Пля́ўсі ’платкі, геркулес’ (шальч., Сл. ПЗБ). Паводле Грынавяцкене (там жа), паходзіць з літ. plauše ’вотруб’е’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

descend [dɪˈsend] v.

1. fml спуска́цца

2. : be descended from пахо́дзіць (весці ад каго-н. сваё паходжанне)

3. : descend on/upon smb./smth. накі́двацца на каго́-н./што-н. (таксама перан.)

4. : descend to smth. (мара́льна) апуска́цца;

descend to cheating не грэ́баваць жу́льніцтвам, апуска́цца да махля́рства

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

◎ *Паўторка, беласт. повту́орка ’паўтарэнне’ (Сл. ПЗБ) паходзіць з польск. powtórka ’тс’ (Мацкевіч, там жа, 4, 30).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Лі́рыка ’адзін з родаў мастацкай літаратуры’, ’сукупнасць лірычных твораў’, ’чуллівасць, перажыванні, настрой’ (ТСБМ). Як і польск. liryka (XIX ст.), паходзіць з франц. (poésie) lyrique, ням. Lyrik ’лірыка’ < лац. lyrica ’ода, лірычная песня’ < ст.-грэч. λυρικός ’лірычны паэт’ < λύρα ’ліра, сяміструнны інструмент’. Крукоўскі (Уплыў, 85) мяркуе, што бел. лірыка паходзіць з рус. мовы.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

А́ЛЬФА,

назва першай літары грэч. алфавіта α. Паходзіць ад назвы фінікійскай літары 𐤀 («алеф»), што ўзнікла на аснове іерагліфічнага егіп. малюнка галавы быка. У класічным грэч. і візант. пісьме абазначала кароткі і доўгі гук «а», мела лічбавае значэнне 1. З’явілася асновай для кірыліцкай («аз»), У бел. і інш. мовах слова «альфа» абазначае пачатак чаго-небудзь («альфа і амега» — пачатак і канец, усё галоўнае).

А.М.Булыка.

т. 1, с. 286

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

А,

першая літара бел. алфавіта і інш. алфавітаў на лац. і рус. аснове. Графічнае напісанне паходзіць ад кірыліцкага (аз), якое генетычна звязана з грэч. α (альфа), а праз яго з фінікійскім 𐤀 (алеф). У кірыліцы мела і лікавае значэнне 1, з дадатковымі значкамі — 1000, — 10 000, — 100 000, — 1 000 000. У сучаснай бел. мове літара «а» абазначае галосны гук «а» сярэдняга раду ніжняга пад’ёму.

т. 1, с. 7

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)