трэ́нзель
(ням. Trense)
металічныя цуглі, пры дапамозе якіх кіруюць канём, націскаючы на язык і куткі рота.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Трэ́нзель ‘металічныя цуглі’ (ТСБМ), ‘вуздэчка’ (Баршч.). Запазычана, магчыма, з ід. trenzl ‘цуглі’ (Астравух, Ідыш-бел. сл.), параўн. польск. tręnzla ‘тс’, што да ням. Trenze ‘вуздэчка’, якое, у сваю чаргу, запазычана праз гал. trensse з ісп. trenza ‘пляцёнка, канат’ (Duden Etumologie, 863; Фасмер, 4, 98).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
нару́чнікі, ‑аў; адз. паручнік, ‑а, м.
Металічныя кольцы з ланцужком, якія надзяваюцца на рукі арыштаваным. Надзець паручнікі. □ Студэнт з пашанай і нейкім цёплым, ледзь не сыноўнім пачуццём думаў аб тым, што гэтыя рукі бывалі калісьці ў наручніках, сціскалі краты панскай турмы. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
апліке́
(фр. appliqué, ад лац. applicatus = прыкладзены)
1) накладное серабро;
2) металічныя вырабы, пакрытыя тонкім слоем серабра.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
катаптры́чны
(гр. katoptrikos = адбіты ў люстэрку);
к. тэлескоп — адлюстравальны тэлескоп, у якім замест лінз выкарыстоўваюцца металічныя люстэркі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
станіёль
(ням. Stanniol, ад лац. stannum = волава)
тонкія металічныя лісты або стужкі са сплаву волава з свінцом.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
ра́ксы
(гал. raks)
металічныя кольцы, пры дапамозе якіх пярэднія парусы на судне (кліверы) мацуюцца да штанг і леераў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
се́гарсы
(англ. segars)
драўляныя або металічныя кольцы, што свабодна рухаюцца па мачце і служаць для прывязвання косых парусоў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
цу́глі, ‑яў; адз. няма.
Два металічныя звяны, якія прымацоўваюцца да рамянёў вуздэчкі і служаць для закілзвання каня. А Коля, хоць быў і маленькі, як вузел, спрытна рассупоніў каня і выняў з рота цуглі. Колас. Гарцавалі пародзістыя.. коні, фыркалі, грызлі цуглі. Гурскі.
•••
Закусіць цуглі гл. закусіць 1.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
металі́чны, ‑ая, ‑ае.
1. Зроблены з металу. Металічныя канструкцыі. □ Пагарэльскі здымае з рамы цяжкую накрыўку і ў зямлі відно, як ляжаць металічныя мадэлі. Скрыган. Рэч хутчэй нагадвала ружжо, са ствала якога выглядала вострая металічная страла. Шашкоў.
2. Які мае адносіны да металу, звязаны з апрацоўкай металу. Дзіўна выглядалі тады белыя, надзвычайна чыстыя кветкі.. на яго [Захарыя] шырокай далоні, цёмнай ад металічнага пылу, ад машыннага масла. Самуйлёнак.
3. Уласцівы металу, падобны на метал. [Хвалі] былі сінява-чорныя з глухім металічным бляскам. Зарэцкі. // перан. Які нагадвае гукі ўдару аб метал. Металічны голас. □ Рыжая асака, не кранутая ў свой час касой, стаяла напаўроста ў вадзе і пазвоньвала пад ветрам металічным звонам. Ракітны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)