сейм

(польск. sęjm)

1) саслоўна-прадстаўнічы орган у старажытнай Польшчы і Вялікім княстве Літоўскім; сход гараджан і шляхты на Беларусі ў 14—16 ст.;

2) назва парламента ў некаторых дзяржавах, напр. у Польшчы, Фінляндыі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

інстыга́тар

(ст.-польск. instygator, ад лац. instigator)

1) галоўны пракурор у Польшчы і Вялікім княстве Літоўскім (16—18 ст.);

2) судовы ўраднік у Трыбунале каронным (з 1578 г.) і Трыбунале Вялікага княства Літоўскага (з 1581 г.).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

ка́нцлер

(ням. Kanzler, ад с.-лац. cancellarius)

1) кіраўнік дзяржаўнай канцылярыі ў Вялікім княстве Літоўскім, хавальнік вялікай дзяржаўнай пячаткі, член паноў-рады;

2) вышэйшая службовая асоба ў некаторых краінах;

3) прэм’ер-міністр у Аўстрыі і Германіі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

ВІ́ЛЕНСКА-РА́ДАМСКАЯ У́НІЯ 1401,

дзяржаўны і паліт, саюз ВКЛ і Польшчы. Дакумент пра заключэнне уніі быў падпісаны князямі і панамі ВКЛ 18.1.1401 у Вільні, у Польшчы — 11 сак. ў Радаме. Паводле пагаднення абедзве дзяржавы павінны былі дзейнічаць разам супраць знешніх ворагаў, польскія феадалы абавязваліся ў выпадку смерці Ягайлы не выбіраць караля без згоды феадалаў ВКЛ, пацвярджаліся правы вял. князя ВКЛ Вітаўта на самаст. кіраванне, але таксама прызнаваліся спадчынныя правы Ягайлы, які ў акце уніі названы найвышэйшым князем літоўскім. Уніяй быў юрыдычна замацаваны саюз дзяржаў у барацьбе з ням. агрэсіяй. Адным з вынікаў уніі стала перамога ў Грунвальдскай бітве 1410.

І.А.Юхо.

т. 4, с. 163

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

старо́ства, ‑а, н.

Гіст.

1. У Вялікім княстве Літоўскім і феадальнай Польшчы — дзяржаўны маёнтак, які вялікі князь або кароль даваў на часовае карыстанне феадалам. Крычаўскае староства, якім у першай палавіне 18 ст. уладалі князі Радзівілы, было адным з буйнейшых ва ўсходняй Беларусі. «Весці». Тое [Дудзінскае] староства было падорана каралём раней князю Хадкевічу. Якімовіч. // Адміністрацыя на чале са старостам. Амаль усе памешчыкі з сем’ямі выехалі ў Глушэц, пад крыло паліцыі, староства і касцёла. Пестрак. Але як жа цяжка было здабыць у старостве дазвол на спектакль і канцэрт! Мядзёлка. З боку ад прэзідыума за асобным сталом размясцілася [афіцыйная] ўлада: прадстаўнікі староства і паліцыі. Машара.

2. Тое, што і старастоўства. Прыйдзе час — радзіма спамяне Яму [Юхіму] і дэзер[ці]рства, і староства. З. Астапенка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

асэ́сар

(лац. assessor = засядацель)

1) памочнік прэтара ў Стараж. Рыме;

2) судовы засядацель у каралеўскай Польшчы і Вялікім княстве Літоўскім;

3) чыноўнік восьмага класа ў цэнтральных дзяржаўных установах і пры губернскіх праўленнях царскай Расіі (напр. калежскі а.).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

грош

(польск. grosz < чэш. groš, ад с.-лац. grossus)

1) даўнейшая дробная манета ў Польшчы і Вялікім княстве Літоўскім рознай вартасці ў розныя часы;

2) літ. грошы;

3) сучасная разменная манета ў Польшчы, роўная 1/100 злотага.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

інвента́р

(п.-лац. inventarium = вопіс)

1) сукупнасць рэчаў, прылад, якія складаюць маёмасць прадпрыемства, установы, арганізацыі;

2) дакладны спіс гэтай маёмасці; вопіс, рэестр;

3) апісанне феадальных уладанняў у Польшчы, Вялікім княстве Літоўскім, Венгрыі ў 16 — першай пал. 19 ст.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

патрані́мія

(гр. patronymia = найменне па бацьку)

1) назва плямён, родаў, паселішчаў, якая паходзіць ад імя продка-заснавальніка;

2) група сямей, якія вылучыліся з адной патрыярхальнай сям’і і захавалі пэўнае гаспадарчае і грамадскае адзінства (мелі пашырэнне ў Вялікім княстве Літоўскім).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

генера́л

(ням. General, ад лац. generalis = агульны, галоўны)

1) воінскае званне вышэйшага каманднага саставу арміі, старшае за званне палкоўніка;

2) гіст. судовы выканаўца ў Вялікім княстве Літоўскім; галоўны возны;

3) тытул кіраўніка ордэна езуітаў, а таксама некаторых іншых каталіцкіх манаскіх ордэнаў.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)