простира́ться​I несов.

1. (занимать пространство) распасціра́цца; (распространяться) распаўсю́джвацца; пашыра́цца; (достигать чего-л.) дасяга́ць; (доходить до) дахо́дзіць;

леса́ на се́вере простира́ются на ты́сячи киломе́тров лясы́ на по́ўначы распасціра́юцца на ты́сячы кіламе́траў;

2. (протягиваться) праця́гвацца; (направляться) накіро́ўвацца;

3. страд. выця́гвацца; праця́гвацца; падава́цца; распасціра́цца; пашыра́цца; накіро́ўвацца; звярта́цца; см. простира́ть​I.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

сплошно́й

1. (сплошь идущий) суцэ́льны; (непрерывный) безупы́нны, беспераста́нны; адзін;

сплошна́я коллективиза́ция суцэ́льная калектывіза́цыя;

сплошны́м пото́ком суцэ́льным (безупы́нным, беспераста́нным) пато́кам;

там сплошны́е леса́ там скрозь лясы́;

там сплошна́я грязь там адна́ гразь;

2. (не разделяющийся на слои) суцэ́льны;

сплошно́й грани́т суцэ́льны грані́т;

3. перен., разг. безупы́нны, беспераста́нны; адзі́н;

сплошно́й вздор адна́ лухта́.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

глыбіня́ ж., в разн. знач. глубина́; глубь;

г. во́зера — глубина́ о́зера;

у ~ні́ ле́су — в глубине́ (глуби́) ле́са;

г. пачу́цця — глубина́ чу́вства;

◊ у ~ні́ стаго́ддзяў — в глубине́ веко́в;

з наро́дных ~бі́нь — из глуби́н наро́да;

у ~ні́ душы́ (сэ́рца —) в глубине́ души́ (се́рдца);

ад (з) ~ні́ душы́ (сэ́рца) — от глубины́ души́ (се́рдца)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

АХО́ВА ЗЯМЕ́ЛЬ,

комплекс дзярж., гасп.-адм. і грамадскіх мерапрыемстваў па захаванні, паляпшэнні, мэтанакіраванай змене і рацыянальным выкарыстанні зямельных рэсурсаў як нац. здабытку і найважнейшага кампанента навакольнага асяроддзя; састаўная частка аховы прыроды.

Прадугледжвае вывучэнне прыродных і выкліканых вытв. дзейнасцю чалавека працэсаў трансфармацыі зямель, прагназавання іх вынікаў, вызначэнне кірункаў і мер па ахове глебаў як вядучай праблеме аховы зямель, планаванне экалагічна бяспечнага гасп. выкарыстання зямельных рэсурсаў у мэтах прамысл. і с.-г. вытв-сці, навуковае абгрунтаванне сістэм земляробства, утварэнне сістэмы асабліва ахоўных прыродных тэрыторый і аб’ектаў, спец. землеахоўнае інж. буд-ва, кантроль за забруджваннем зямель, выкарыстаннем угнаенняў і ядахімікатаў і інш. Ажыццяўляецца праз уключэнне адпаведных палажэнняў у праекты леса- і землеўпарадкавання, горадабудаўніцтва і інш.

На Беларусі ахова зямель — канстытуцыйны абавязак землекарыстальнікаў, канкрэтызаваны і ўвасоблены ў адпаведных нормах і палажэннях зямельнага заканадаўства, а таксама ляснога, воднага і інш. Па асобных пытаннях аховы зямель дзейнічаюць спец. пастановы і нарматыўныя акты. Кантроль за мерапрыемствамі па ахове зямель ажыццяўляе Мін-ва прыродных рэсурсаў і аховы навакольнага асяроддзя з залучэннем грамадскасці. Праблемы аховы зямель даследуюцца ў Бел. НДІ глебазнаўства і аграхіміі, Бел. рэсп. праектным ін-це па землеўпарадкаванні і інш. Па выніках навук. распрацовак складзена ген. схема выкарыстання зямельных рэсурсаў рэспублікі на бліжэйшую і далёкую перспектыву.

т. 2, с. 150

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

АХО́ВА ЛЯСО́Ў,

комплекс дзярж., гасп.-адм. і грамадскіх мерапрыемстваў па захаванні, аднаўленні і рацыянальным выкарыстанні лясоў; састаўная ч. аховы прыроды. Прадугледжвае заканадаўча абумоўлены рэгламент высечак лясоў розных катэгорый, аднаўленне лясоў, іх ахову ад пажараў, хвароб і шкоднікаў шляхам уключэння адпаведных палажэнняў у праекты леса- і землеўпарадкавання. На Беларусі ахова лясоў рэгулюецца нормамі ляснога заканадаўства, а таксама адпаведнымі палажэннямі агульнага прыродаахоўнага зямельнага, воднага і інш. раздзелаў заканадаўства. Дзярж. Ахову лясоў і агульны кантроль за ёю ажыццяўляюць Мін-ва лясной гаспадаркі і Мін-ва прыродных рэсурсаў і аховы навакольнага асяроддзя Рэспублікі Беларусь з залучэннем грамадскасці. Ахова і абарона лясной расліннасці, якая не ўваходзіць у дзярж. лясны фонд, ускладаецца на землекарыстальнікаў. У мэтах аховы і рацыянальнага выкарыстання лясных рэсурсаў лясны фонд рэспублікі падзелены на 2 групы, для кожнай з якіх устаноўлены адпаведны рэжым карыстання. У адпаведнасці з пастановамі ўрада на тэр. Беларусі ў лясах 1-й і 2-й груп могуць быць вылучаны асобныя ўчасткі з гранічна абмежаваным рэжымам лесакарыстання. Ахова лясоў як экасістэмы ажыццяўляецца таксама ў запаведніках, нацыянальных парках, комплексных ландшафтных, спецыялізаваных біялагічных лясных і інш. заказніках, таксама як помнікаў прыроды рэсп. значэння (гл. Асабліва ахоўныя прыродныя тэрыторыі і аб’екты).

Літ.:

Основы природопользования. Мн., 1980;

Юркевич И.Д., Голод Д.С., Адерихо В.С. Растительность Белоруссии, ее картографирование, охрана и использование. Мн., 1979.

Т.А.Філюкова.

т. 2, с. 151

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

тулі́цца несов.

1. (да каго, чаго) прижима́ться (к кому, чему), жа́ться (к кому, чему), льнуть (к кому, чему), приника́ть (к кому, чему), припада́ть (к кому, чему);

т. да ма́ці — прижима́ться (жа́ться, льнуть) к ма́тери;

т. да сцяны́ — жа́ться (прижима́ться) к стене́;

2. юти́ться; жа́ться;

каля́ ле́су тулі́лася невялі́кая вёска — у ле́са юти́лась небольша́я дере́вня

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

продо́лжить сов.

1. працягну́ць, прадо́ўжыць; см. продолжа́ть​ 1;

2. (продлить во времени) працягну́ць, прадо́ўжыць; (отсрочить) адтэрмінава́ць;

продо́лжить заня́тия до ию́ля працягну́ць (прадо́ўжыць) заня́ткі да лі́пеня;

продо́лжить о́тпуск прадо́ўжыць (адтэрмінава́ць) адпачы́нак;

3. (увеличить, удлинить в пространстве) прадо́ўжыць;

продо́лжить ли́нию до пересече́ния её с окру́жностью прадо́ўжыць лі́нію да перасячэ́ння яе́ з акру́жнасцю;

продо́лжить доро́гу до ле́са прадо́ўжыць даро́гу да ле́су;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

але́ I

1. союз противит. но; (с оттенком ограничения — ещё) да; (в главном предложении при придаточном уступительном — ещё) одна́ко;

сто́млены, а. вясёлы — уста́лый, но весёлый;

хоць была́ ўжо во́сень, а. дні стая́лі цёплыя — хотя́ была́ уж о́сень, но (одна́ко) дни стоя́ли тёплые;

хаце́лася спаць, а. на хо́ладзе не засне́ш — хоте́лось спать, да на хо́лоде не уснёшь;

2. союз присоед. (при оценке, пояснении) но;

лясы́ невялі́кія, а. лясы́ з азёрамі і непрахо́днымі бало́тамі — леса́ небольши́е, но леса́ с озёрами и непроходи́мыми боло́тами;

3. в знач. сущ., нескл., ср. но;

нія́кіх «а.» — никаки́х «но»

але́ II

1. частица утверд. да; так;

усе́ тут? — А. — все здесь? — Да;

гэ́та пра́ўда? — А. — это пра́вда? — Да;

2. частица усил. (в сочетании с частицей ж и последующим і) ну (уж) и;

а. ж і надво́р’е! — ну и пого́дка! ну уж и пого́дка!;

а. ж і пячэ́ — ну и печёт!

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

о́коло

1. предлог с род. (возле) каля́, ля (каго, чаго); (вокруг) наво́кал, наво́кала, навако́л, вако́л, наўко́ла, наўко́л (каго, чаго);

о́коло ле́са каля́ (ля) ле́су;

о́коло воро́т каля́ (ля) варо́т;

2. предлог с род. (почти, приблизительно) каля́ (чаго);

о́коло пяти́ киломе́тров каля́ пяці́ кіламе́траў;

3. нареч., разг. наво́кал, навако́л, вако́л, наўко́ла, наўко́л;

живём мы одни́, о́коло никого́ нет жывём мы адны́, наво́кал ніко́га няма́;

◊

вокру́г да о́коло круго́м ды наво́кала.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

адхілі́цца сов.

1. (наклониться в сторону) отклони́ться;

стрэ́лка ~лі́лася — стре́лка отклони́лась;

2. (сбиться, отойти от прямого направления) отклони́ться, уклони́ться;

мы ~лі́ліся ў бок ле́су — мы отклони́лись (уклони́лись) в сто́рону ле́са;

3. отодви́нуться, отстрани́ться, уклони́ться;

а. ад уда́ру — отстрани́ться (уклони́ться) от уда́ра;

4. (про что-л. прислонённое) отслони́ться;

5. отогну́ться, отверну́ться;

ко́ўдра ~лі́лася — одея́ло отогну́лось (отверну́лось);

6. (отвлечься в изложении) отклони́ться, уклони́ться, отойти́;

а. ад тэ́мы — отклони́ться (уклони́ться, отойти́) от те́мы

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)