Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
асто́яцца, астоюся, астоішся, астоіцца; зак.
1. Стаць спакойным, перастаць калыхацца (звычайна пра вадкасць). Вада перастала кіпець, астоялася, і тады на дне бляшанкі Антон Ягоравіч убачыў зусім зялёныя жытнія зярняткі.Чыгрынаў.Там вырывалася з балота Жоглаўка — рака-крыніца, варушыла ваду, не давала астояцца.Пташнікаў.
2. Утрымацца на нагах. Кірэй захістаўся, паліцаі памкнуліся падтрымаць яго, але ён адпіхнуў іх рукі, сабраў апошнія сілы і астояўся.Дамашэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Сухо́ўрыца ’сухая ежа, сухамятка’ (Нас.), ’калі сохнуць ад духоўнага недамагання’ (Варл.). Параўн. укр.дыял.сухі́вря ’сухамятка’, рус.дыял.сухо́вря, сухо́врица ’сухая, посная ежа; сухамятка’. Складанае слова, у аснове якога сухі (гл.) і дзеяслоў *vьrěti ’кіпець’ (Фасмер, 3, 813; ЕСУМ, 5, 487), параўн. урэць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вірліць ’віраваць, вірыць’ (КТС). Да вір1 (гл.), вірыць (гл.). Суф. ‑л‑ (прасл.‑l‑) надае дзеяслову экспрэсіўнае адценне. Утворана паводле бурліць ’кіпець’ і інш. Аб функцыі фарманта ‑l‑ гл. Вайян, Gram. comp. З, 334–335; Атрэмбскі, Gramatyka, 2, 351–354; Слаўскі, SP, 1, 53–54.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
broil
I[brɔɪl]1.
v.t.
1) сма́жыць, пячы́
2) палі́ць (ску́ру)
2.
v.i.
1) палі́цца, сма́жыцца, пячы́ся на со́нцы
2) Figur.кіпе́ць ад зло́сьці, за́йздрасьці; гарэ́ць ад нецярплі́васьці
3.
n.
1) мя́са, сма́жанае на агні́
2) Figur. кіпе́ньне n.
to be in a broil of indignation — кіпе́ць ад абурэ́ньня
II[brɔɪl]1.
n.
сва́рка, бо́йка f.; крык, га́лас -у m.
2.
v.i.
свары́цца, ва́дзіцца
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
◎ Пы́пці ’кіпці, вялікія кіпцюры’ (Бяльк.), пыпты ’пальцы на руках’ (Растарг.). Экспрэсіўнае ўтварэнне ад пыпець ’нарост; ціпун’ (гл.), збліжанае з кіпець ’пазногаць, кіпцюр’ (гл.), параўн. і кіпіць ’ціпун’ (гл.). Звяртае на сябе ўвагу паралелізм слоў балг.пішам ’дакранацца пальцам’ і піша, пітка ’ціпун’, паводле БЕР, 5, 245, не звязаных паміж сабой.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Скіпе́ць1 ‘ускіпець, адкіпець, сплысці пры кіпенні, зварыцца (пра малако)’ (Бяльк., Сцяц., Сл. ПЗБ; мядз., Нар. словатв., Федар. 4; драг., Ск. нар. мовы; Юрч. Вытв.). Да кіпе́ць (гл.).
Скіпе́ць2 ‘згарэць яркім полымем’ (ТСБМ, Юрч. Вытв., Сл. ПЗБ), ‘разнервавацца, абурыцца’ (ТСБМ, Арх. Федар., Бяльк.), ‘зайсціся ад плачу’ (Бяльк., Юрч. Вытв.), ‘прапасці, згінуць’ (ТС), ‘раптоўна памерці, хутка скончыцца (пра жывёлу)’ (Сцяц. 2, Сцяшк. Сл.), скіпець на нажы ‘загінуць ад нажа, ад нажавой раны, вакол якой спяклася кроў’ (ТСБМ, Бяльк., Юрч. Вытв., Нар. Гом., ТС). Да скіпець1; спецыфічнае значэнне ў выразе скіпець на нажы вядома ва ўкр.скипі́ти на ножы ‘тс’ і ўзнікла, паводле Ларына (История, 34), на базе пераносных значэнняў *kipěti (гл. кіпець), што перадаюць душэўны стан: ‘дайсці да шаленства, лютасці’, ‘так раз’юшыцца, што схапіцца за нажы’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
szpon, ~u
м.
1. кіпцюр, кіпець;
2.тэх. трымальнік, клямар, дужка, скаба;
w ~ach — у кіпцюрах;
pokazać szpon — паказаць кіпцюры
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
kóchen
1.
vt вары́ць, гатава́ць, кіпяці́ць
2.
viкіпе́ць, вары́цца
es kocht in mir — мяне́ разбіра́е зло
bei ihm kocht's — ён разгне́ваны
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)