тып вымерлых прымітыўных беспазваночных жывёл. Больш за 1 тыс. відаў. Жылі ва ўсіх морах ранняга кембрыю на глыб. да 100 м.
Даўж. 1—10 см (рэдка 40—150 см), дыям. 1—10 см (рэдка 40—80 см). Вапнавы порысты шкілет меў форму кубка або рога (грэч. kýathos кубак, адсюль назва). Адзіночныя, радзей каланіяльныя формы. Вялі прымацаваны спосаб жыцця, зрэдку стваралі першыя стараж. рыфы. Рэшткі археацытаў з’яўляюцца вызначальнымі выкапнямі для кембрыйскіх адкладаў.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Ква́рта ’мера вадкіх і сыпучых рэчываў’ (ТСБМ, КЭС, лаг., Нас., Сцяшк., ДАБМ, Мядзв., Гарэц., Мат. Маг., Шат.), ’кубак, конаўка, кружка’ (ТСБМ, Жд. 2, Сл. паўн.-зах., ТС). Ст.-бел.кварта ’мера вадкасці і сыпкіх рэчываў’ (з 1582 г.) < польск.kwarta < лац.quarta ’чвэрць’. Не абавязкова прымаць нямецкае пасрэдніцтва паміж польск. і лац. (параўн. Булыка, Запазыч., 145). Гл. Слаўскі, 3, 462; ЕСУМ, 2, 414.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Та́ца ’паднос’ (Некр. і Байк.), ’хлебніца’ (Сцяшк. Сл.), тац ’паднос’ (Шпіл.), ст.-бел.таца ’кубак, чаша’ (Ст.-бел. лексікон). Праз польск.taca ’від плоскага начыння’, ’чаша, чарка, міска’ (з XVI ст.) запазычана з ням.Tatze ’паднос’, што, у сваю чаргу, з італ.tazza ’шклянка’ < араб.ṭasa ’шклянка, міса’ (Борысь, 625), апошняе выводзяць з перс.täšt ’чаша, сподак’ (ЕСУМ, 5, 529).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
жлу́кціць1, ‑кчу, ‑кціш, ‑кціць; незак., што.
1. У тэкстыльнай прамысловасці — апрацоўваць бавоўну, баваўняныя і льняныя вырабы растворам шчолачаў для ачысткі і падрыхтоўкі да бялення, афарбоўкі; у папяровай вытворчасці — апрацоўваць анучы з мэтай ачысткі ад гразі і тлушчу.
2. У пральнай справе — апрацоўваць бялізну мыльна-шчолачным растворам.
жлу́кціць2, ‑кчу, ‑кціш, ‑кціць; незак., што.
Разм. Многа і прагна піць. Узяўшы кубак, .. [Парэчкус] доўга і прагна жлукціў ваду.Броўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
узлі́ць, узалью, узальеш, узалье; узальём, узальяце і ‑лью, ‑ліеш, ‑ліе; ‑ліём, ‑ліяце; пр. узліў, ‑ліла, ‑ло; заг. узлі; зак., што і чаго.
Разм. Лінуць якую‑н. вадкасць па паверхню чаго‑н. Узліць масла на скавараду. □ Пра свае забыўшы мукі, Усхапілася [Кацярына] тады. Кубак трапіўся пад рукі, Узліла на твар вады.Броўка.Хлапчукі, зачарпнуўшы ў рэчцы конаўку вады, узлілі на вогнішча і паварушылі яго альховымі дубцамі.Ус.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
mug
[mʌg]1.
n.
1) гліня́ны ку́бак
2) Sl. (абразьл.) ры́ла n., мо́рда f.
3) Sl. хуліга́н, галаварэ́з -а m.
2.
v.t., Sl.
фатаграфава́ць для паліцэ́йскага ўжы́тку
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
top3[tɒp]v.
1. пакрыва́ць (зверху); быць верхаві́най;
a mountain topped with snow гара́ са сне́жнай вяршы́няй
2. быць на чале́, быць пе́ршым або́ ле́пшым
3. падраза́ць, падрэ́зваць (дрэвы, кусты)
top up[ˌtɒpˈʌp]phr. v. даліва́ць, падліва́ць, напаўня́ць (шклянку, кубакі да т.п.)
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Kánne
f -, -n ко́наўка, ку́бак; збан(о́к); ча́йнік
◊ es gießt wie mit [aus] ~n — разм. дождж лье як з вядра́
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
ква́рта
[польск. kwarta, ад лац. quarta (pars) = чацвёртая частка]
1) невялікі металічны кубак для піцця;
2) даўнейшая мера вадкіх і сыпкіх рэчываў, роўная чацвёртай частцы гарца (0,70577 л);
3) муз. чацвёртая ступень дыятанічнай гамы; інтэрвал, які ахоплівае 4 ступені.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
ква́рта, ‑ы, ДМ ‑рце, ж.
1. Даўнейшая мера вадкіх і сыпкіх рэчываў, роўная чацвёртай частцы гарца, або 0,70577 літра. Кварта жыта. □ Амброжык Кубел разгуляўся, Са ўсімі шчыра цалаваўся, І кварту трэцюю ўжо ставіў, І ўсёю выпіўкаю правіў.Колас.// Металічны кубак роўны прыблізна гэтай меры. Антон зачарпнуў у вядры і паднёс да губ знаёмую медную кварту.Ракітны.Тося разлівае па квартах малако.Савіцкі.
2. У музыцы — чацвёртая ступень дыятанічнага гукарада. // Інтэрвал, які ахоплівае 4 ступені.
[Ад лац. quarta — чацвёртая.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)