халасты́ в разн. знач. холосто́й;

х. чалаве́к — холосто́й челове́к;

~то́е жыццё — холоста́я жизнь;

х. ход машы́ны — холосто́й ход маши́ны;

х. патро́н — холосто́й патро́н;

◊ на ~ты́м хаду́ — на холосто́м ходу́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

поко́нчить сов. ско́нчыць, пако́нчыць;

поко́нчить де́ло ми́ром ско́нчыць спра́ву мі́рам;

поко́нчим с э́тим раз навсегда́ ско́нчым гэ́та раз назаўсёды;

◊

поко́нчить с собо́й пако́нчыць з сабо́ю;

поко́нчить жизнь самоуби́йством ско́нчыць жыццё самагу́бствам.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

БАБРУ́ЙСКІ АБЛАСНЫ́ ДРАМАТЫ́ЧНЫ ТЭА́ТР.

Існаваў у 1941, 1944—47 у Бабруйску. Маст. кіраўнікі: К.Стэцкі, М.Кавязін (з 1945). У рэпертуары былі: «Надзвычайны закон» бр. Тур і Л.Шэйніна, «Жыццё вучыць» В.Галаўчынера, «Лодачніца» М.Пагодзіна, «Праўда добра, а шчасце лепш» А.Астроўскага, «Дама-невідзімка» П.Кальдэрона, «Лісічкі» Л.Хелман, «Каварства і каханне» Ф.Шылера, «Рускае пытанне» К.Сіманава і інш. У 1947 пераведзены ў Гродна (гл. Гродзенскі абласны драматычны тэатр).

Літ.:

Нефед В.И. Николай Ковязин: Жизнь и творчество: Исслед. Свидетельства. Воспоминания. Мн., 1990. С. 36—54.

т. 2, с. 190

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

БУДЫ́КА Міхаіл Іванавіч

(н. 20.1.1920, г. Гомель),

расійскі геафізік. Акад. Расійскай АН (1992, чл.-кар. 1964). Чл.-кар. АН СССР (1964). Скончыў Ленінградскі політэхн. ін-т (1942). Працаваў у Гал. геафіз. абсерваторыі імя А.І.Ваейкава (з 1954 дырэктар). Асн. працы ў галіне фіз. кліматалогіі, біякліматалогіі, актынаметрыі. Разам з А.А.Грыгор’евым сфармуляваў перыядычны закон геагр. занальнасці; вывучаў цеплавы баланс зямной паверхні. Ленінская прэмія 1958.

Тв.:

Климат и жизнь. Л., 1971;

Эволюция биосферы. Л., 1984;

Путешествие во времени. М., 1990.

т. 3, с. 317

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

Animum debere

Завінаваціцца душой.

Задолжать душу.

бел. У даўгу як у шаўку. Пазыкі завялі ў лыкі. Пазычка басяком ходзіць.

рус. Быть по уши в долгах. В долгу, как червь в шелку.

фр. Être criblé/abîmé de dettes (Быть обременённым долгами). Avoir des dettes par-dessus la tête (Быть в долгах выше головы).

англ. To pawn one’s life (Заложить свою жизнь).

нем. Bis über die Ohren in Schulden stecken (Торчать по уши в долгах).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

зама́х, -ху м.

1. покуше́ние ср.;

з. на жыццё — покуше́ние на жизнь;

2. (попытка присвоить что-л.) покуше́ние ср., посяга́тельство ср.;

з. на спа́дчыну — посяга́тельство (покуше́ние) на насле́дство;

3. зама́х

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

БЕЛАРУ́СКАЕ НАВУКО́ВА-КУЛЬТУ́РНАЕ ТАВАРЫ́СТВА

(БНКТ) у Маскве, згуртаванне беларускай інтэлігенцыі ў 1918—19. Створана пры садзеянні Беларускага нацыянальнага камісарыята. Асн. задачы: развіццё навукі і культуры Беларусі, правядзенне культ.-асв. работы сярод беларусаў. На першым пасяджэнні (14.7.1918) прысутнічала больш за 1000 чал. У т-ва ўваходзілі У.І.Пічэта (старшыня праўлення),

В.Р.Брайцаў, Я.Л.Дыла, В.І.Качалаў, М.К.Любаўскі, Ф.Ф.Турук, М.А.Янчук і інш. Т-ва планавала выданне матэрыялаў па этнаграфіі Беларусі, зборнікаў бел. фальклору і бел. л-ры, гіст. і эканам. літаратуры. Быў падрыхтаваны час. «Белорусская жизнь» (не выйшаў).

В.У.Скалабан.

т. 2, с. 397

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

БЕРАЗО́ЎСКІ Максім Сазонтавіч

(27.10.1745, г. Глухаў Сумскай вобл., Ўкраіна — 2.4.1777),

расійскі кампазітар. З канца 1750-х г. жыў у Пецярбургу. У 1769—73 вучыўся ў Балонскай філарманічнай акадэміі (у 1771 атрымаў званне акадэміка-кампазітара). Пасля вяртання з Італіі, дзе жыў у 1766—74, залічаны ў Прыдворную пеўчую капэлу. Аўтар оперы «Дэмафонт» (лібр. П.Метастазіо, 1773), духоўных канцэртаў, богаслужэбных песнапенняў. Майстар хар. пісьма а капэла, разам з Дз.Бартнянскім стварыў новы класічны тып рус. хар. канцэрта.

Літ.:

Рыцарева М. Композитор М.С.Березовский: Жизнь и творчество. Л., 1983.

т. 3, с. 106

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

бу́рны в разн. знач. бу́рный;

~нае мо́ра — бу́рное мо́ре;

б. сход — бу́рное собра́ние;

б. рост прамысло́васці — бу́рный рост промы́шленности;

б. працэ́с — бу́рный проце́сс;

~нае жыццё — бу́рная жизнь;

~нае захапле́нне — бу́рный восто́рг

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ператвара́ць несов.

1. превраща́ть, обраща́ть;

2. преобража́ть;

3. (в дело, в жизнь) претворя́ть, воплоща́ть;

4. (у каго, што) фольк. превраща́ть, обора́чивать, обёртывать (в кого, что, кем, чем);

1-4 см. ператвары́ць

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)