каске́тка
(фр. casquette)
лёгкі мужчынскі галаўны ўбор з казырком і аколышкам.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Ґі́вяры (мн. л.) ’вянец’ (Сл. паўн.-зах.). Паводле Сл. паўн.-зах., запазычанне з рус. ки́вер ’высокі, цвёрды ваенны галаўны ўбор’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ке́пка, ‑і, ДМ ‑пцы; Р мн. ‑пак; ж.
Мужчынскі мяккі галаўны ўбор з казырком без аколышка. Чырвоныя хустачкі дзяўчат мяшаліся з хлапцоўскімі шапкамі розных гатункаў, пачынаючы гарадскімі кепкамі і канчаючы самадзельнымі саламянымі брылямі. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чалма́, ‑ы, ж.
Мужчынскі галаўны ўбор у мусульман — доўгі кавалак тканіны, абкручаны некалькі разоў вакол галавы. У сваім нацыянальным адзенні, у беласнежнай чалме, упрыгожанай дарагімі самацветамі, .. [індыйскі дэлегат] вылучаўся сярод масы гасцей у аднолькавых вячэрніх касцюмах. Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Кічка 1 ’гронка’ (Мат. Гом.), ’хамуціна, падціснутая пад клешнямі хамута’, ’валік з ануч, які насілі маладзіцы пад чапцом’ (Нар. словатв., Тарнацкі, Studia). Рус. кичка ’сабраныя ў пучок валасы жанчыны’, укр. кичка ’старадаўні галаўны ўбор жанчыны’, ’пракладка пад хамутом’, балг. кичка ’галаўны ўбор’, серб.-харв. (ц.-слав.) кычька ’валасы’, польск. kiczka ’пучок, звязка, маленькі сноп саломы, валік валасоў у жанчыны’, чэш. kyčka ’пучок валасоў, чуб, кутас, вязка’. Да прасл. kyčьka < kyka. Параўн. укр. кика ’галаўны ўбор маладой’, рус. кика ’жаночы галаўны ўбор’, ’частка хамута’, ст.-рус. кыка ’валасы на галаве, павязка’, ст.-слав. кыка ’пучок валасоў’, балг. кика ’тс’, серб.-харв. ки̏ка ’каса’, славен. кіка ’пучок валасоў’. Параўн. апафанічныя варыянты: лат. kika ’чуб’, ст.-інд. kucáte ’звіваецца’. Махэк₁, 243 мяркуе аб першасным значэнні ’пучок валасоў, чуб’ для прасл. kyka.
Кі́чка 2 ’сечка (для рубкі чаго-небудзь)’ (Мат. Гом.). Няясна. Магчыма кантамінацыя, семантычнае прыпадабненне кічка 1 да сечка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
czołowy
czołow|y
1. лобны;
2. галоўны; асноўны; галаўны; пярэдні;
~a rola — галоўная роля;
~e stanowisko — вядучае (кіруючае; кіроўнае) становішча;
uderzenie ~e — галаўны ўдар
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
капялю́ш, капелюша, м.
Галаўны ўбор, мужчынскі — з палямі, жаночы — розных фасонаў. Саламяны капялюш. □ Прытрымліваючы капронавы капялюш, палі якога намоклі і абвіслі, Максім Сцяпанавіч сігаў вялізнымі крокамі. Карпаў. Каля століка пасажыра прайшла кабета ў чорным капелюшы. Бядуля.
[Лац. capellus.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
набакі́р, прысл.
Ссунуўшы, ссунуўшыся на адзін бок, на вуха (аб манеры насіць галаўны ўбор). Напяваючы песню, насунуўшы шапку набакір, вяртаўся Ясь дамоў. С. Александровіч. Сцяпанаў быў у новенькай гімнасцёрцы, галіфэ, у зухавата ссунутай набакір фуражцы. Алешка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Капы́тка ’жаночы галаўны ўбор з матэрыі’ (Шатал.). Назва звязана з формай убору. Ці запазычаны з польск. kapica, kapka ’чапец’? (гл. Слаўскі, 2, 54–55).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
чалма́
(цюрк. čalma)
мужчынскі галаўны ўбор у мусульман у выглядзе доўгага кавалка тканіны, абкручанага некалькі разоў вакол галавы.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)