Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
задыя́к [
гр. zodiakos (kyklos) = звярыны (круг)]
дванаццаць сузор’яў, праз якія Сонца праходзіць свой бачны шлях на працягу года;
знакі задыяка — абазначэнні 12 сузор’яў, якія размешчаны ўздоўж экліптыкі і названы пераважна імёнамі жывёл (Рак, Леў, Скарпіён і інш.).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
цэласта́т
(ад лац. caelum = неба + -стат)
астранамічны прыбор з двума плоскімі люстэркамі, з якіх адно нерухомае, а другое рухаецца пры дапамозе гадзіннікавага механізма, што дае магчымасць вывучаць бачны рух нябесных свяцілаў, які назіраецца ў выніку сутачнага вярчэння Зямлі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
conspicuous
[kənˈspɪkjuəs]
adj.
1) зна́чны (до́бра ба́чны), які́ кі́даецца ў во́чы; выра́зны
2) асаблі́вы, незвыча́йны, які́ прыця́гвае ўва́гу
an actress of conspicuous charm — акто́рка з надзвыча́йнай прыва́бнасьцю
3) го́дны ўва́гі; ве́льмі до́бры, выда́тны
4) паказны́, прэтэнзі́йны
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
5) інф. носьбіт інфармацыі ў камп’ютэры (гл.вінчэстэр, дыскета).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
літафа́нія
(ад літа- + гр. phanos = ясны, празрысты)
1) дэкаратыўныя вырабы з абпаленага непаліванага фарфору, малюнкі на якім бачны пры разгляданні на святло;
2) спосаб стварэння такіх вырабаў;
3) падрыхтоўчыя барэльефныя адлюстраванні на воску для вырабу карцін на паперы, якія відаць пры прасвечванні.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
ГУКАБА́ЧАННЕ,
атрыманне бачнага відарыса аб’екта, што знаходзіцца ў непразрыстым або празрыстым асяроддзі, з дапамогай гуку; від інтраскапіі. Засн. на пранікальнай здольнасці гукавых хваль. Бывае лінзавае (для стварэння акустычнага відарыса выкарыстоўваюць лінзы акустычныя), галаграфічнае (грунтуецца на прынцыпах акустычнай галаграфіі) і лакацыйнае (засн. на рэхалакацыі).
Найчасцей у гукабачанні выкарыстоўваюць ультрагук у дыяпазоне ад 20 кГц да 10 МГц. Схема гукабачання ўключае звычайна крыніцу ультрагуку, аб’ект назірання, акустычны аб’ектыў (стварае ультрагукавы відарыс) і пераўтваральнік гукавога відарыса ў бачны. Выкарыстоўваецца ў дэфектаскапіі, акіяналогіі, гідралакацыі, мед. дыягностыцы і інш. Пры падводным гукабачанні яго апаратура (гукавізары) можа ўстанаўлівацца на падводных апаратах, прызначаных для пошукавых, даследчых і інш. мэт.
Літ.:
Грегуш П. Звуковидение: Пер. с англ. М., 1982;
Ощепков П.К., Пирожников Л.Б. Звуковидение. М., 1984.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
пло́шча, ‑ы, ж.
1. Вялікая незабудаваная тэрыторыя ў горадзе або вёсцы. З вышыні бачны вуліцы, плошчы, запоўненыя машынамі і людскімі патокамі.Гамолка.Да заводскай плошчы, дзе прызначылі мітынг, было далёка.Карпаў.
2. Месца, прызначанае пад што‑н. або занятае чым‑н. Лясная плошча, патрэбная для нармальнага існавання зуброў, няўхільна змяншалася.В. Вольскі.Каля шырокіх плошчаў азіміны старшыня прасіў шафёра спыняць машыну.Кулакоўскі.
3.Спец. Частка плоскасці, заключаная ўнутры плоскай замкнутай геаметрычнай фігуры.
4. Памяшканне, прызначанае для якой‑н. мэты. Жылая плошча. □ З кожным годам пашыраюцца вытворчыя плошчы камбіната, вырастаюць новыя цэхі, завозіцца новае, больш дасканалае абсталяванне.Рунец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дыск, ‑а, м.
1. Прадмет або дэталь якой‑н. машыны, прыстасавання ў выглядзе плоскага круга. Дыск маятніка. Дыск магнітафона. Дыск электрапілы. □ Нумар быў заняты, і.. [дзяўчына] вешала трубку, чакала якую хвіліну і зноў круціла тэлефонны дыск.Арабей.// Спартыўны снарад у форме круга, які прымяняецца ў лёгкай атлетыцы для кідання. Кінуць дыск.// Магазін ручнога кулямёта, аўтамата, у якім змяшчаюцца патроны. Дыск аўтамата. □ Я набіваю моўчкі дыскі, Рыхтую к бою кулямёт.Прыходзька.//Бачны з Зямлі абрыс Сонца, Месяца і іншых планет. Сонца садзілася за небасхіл. Вось яно дакранулася сваім дыскам да зямлі.Сергіевіч.
2.толькімн. (ды́скі, ‑аў). Разм. Дыскавая барана. Апрацаваць поле дыскамі.
[Грэч. diskos.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
аго́лены, ‑ая, ‑ае.
1.Дзеепрым.зал.пр.ад агаліць.
2.узнач.прым. Без адзення; голы. Сумны, паніклы і ў той жа час суровы ў сваім маўчанні, з аголенай галавой,.. [вайсковец] доўга аглядаў запусцелае селішча.Ракітны.// Пазбаўлены покрыва. Аголенае карэнне дрэў.// Пазбаўлены верхняга слоя; бачны, не прыкрым. Аголеныя горныя пароды.// Пазбаўлены расліннасці (пра мясцовасць). Неба абложанае нізкімі хмарамі, здавалася, усё цяжэй навісла над аголенай зямлёй.Колас.
3.узнач.прым. Выняты з ножнаў. Казакі з аголенымі шаблямі, з гіканнем праімчаліся паўз яго [Юткевіча].Мікуліч.
4.перан.; узнач.прым. Відавочны па сваёй сутнасці, непрыкрыты. Аголены цынізм. Аголеная праўда.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)