Вало́вік 1 ’кармавы бурак’ (Бір. Дзярж.), валовікі ’сталовыя буракі’ (КЭС). Да валовы (< вол).
Вало́вік 2. Гл. ваўнянка.
Вало́вік 3 ’пастух, які пасе валоў’ (З нар. сл.). Да валовы (пастух).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вухава́дны ’сварлівы’ (Мат. Гом.). Ад ву́ха і ва́дзіць (гл.), тут хутчэй за ўсё ў значэнні ’шкодзіць’, тады першаснае значэнне — ’той, які шкодзіць вушам (сваім крыкам і да т. п.)’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Можны ’багаты, заможны’, можнасць ’заможнасць’. (Нас.), ст.-бел. можный ’тс’, ’які мае ўладу’ (XIV ст.), ’магутны, уплывовы’ (XVI ст.) запазычана са ст.-польск. możny ’тс’ (Булыка, Лекс. запазыч., 37).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Відавочца ’сведка здарэння, падзеі’ (КТС). Калька з рус. очевидец, аднак з польск. суфіксам Nomina agentis ‑ca (прасл. ‑ьca), які на ўсх.-слав. глебе даў ‑ец/‑ац; параўн. бел. відавочац.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ві́скат ’віск’ (БРС, КТС), рус. арханг. визготок ’віск’. Утворана ад віск (гл.) і суф. ‑ат (< прасл. ‑otъ < *‑oto‑), які служыў для абазначэння гукавога дзеяння або слыхавых уражанняў (Вступ., 151).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Кука́н ’шнурок, на які нанізваецца злоўленая рыба’ (Сцяшк.), ’нізка рыбы’ (Сл. паўн.-зах.). Да кука 1 (гл.), паколькі гэта назва звязана з глушэннем рыбы. Першапачаткова кукан ’нізка глушанай рыбы’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Павалочка ’кажух, пакрыты сукном, шуба’ (Бяльк., Сцяшк. Сл.). Рус. арх., наўг., перм. поволока ’верх, пакрышка кажуха’, цвяр. поволбчня, поволбчная шуба ’жаночы кажух, які пакрыты халстом’. Ад павалачыць < валачыць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ *Паўць, паўть ’пушок, які аддзяляецца ў працэсе ткання пры руху бёрда ад недастаткова глянцаванай і моцнай асновы’ (Уладз.). Лексема ўзнікла ў выніку скрыжавання слоў паву- ціна і поўсць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Печатарнік ’сакратар, які прыкладвае пячаткі’ (Нас.). У выніку кантамінацыі польск. pieczątarz і ўсх.-слав. печатник, параўн. стараж.-рус. печаппшкь ’службовая асоба, якая захоўвае пячаць і прыкладвае яе’ (1284 г.)·
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рэ́нта ’даход ад капіталу, маёмасці або зямлі, які не патрабуе ад уладальніка прадпрымальніцкай дзейнасці’ (Булыка, СІС), ’рэнта, зямельны надзел’ (Сл. ПЗБ). З польск. renta ’тс’ (Сл. ПЗБ, 4, 332).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)