Verbum

адгарадзі́ць, -раджу́, -ро́дзіш, -ро́дзіць; -ро́джаны; зак., каго-што.

1. Аддзяліць, паставіўшы якую-н. агароджу, перагародку.

А. участак пашы.

2. перан. Аддзяліць, адасобіць ад каго-, чаго-н., пазбавіць зносін з кім-, чым-н.

А. ад жыцця.

3. перан. Абараніць, засцерагчы ад чаго-н. небяспечнага або непрыемнага.

А. ад крытыкі.

|| незак. адгаро́джваць, -аю, -аеш, -ае.

акт, -а, М а́кце, мн. -ы, -аў, м.

1. Адзінкавае праяўленне якой-н. дзейнасці, дзеянне, учынак.

Тэрарыстычны а.

2. Закончаная частка драматычнага твора, спекгакля.

Другі а. п’есы.

3. Закон, устанаўленне дзяржаўных органаў або грамадскіх арганізацый.

4. Дакумент, запіс аб якім-н. юрыдычным факце.

Скласці а. аб праверцы.

Абвінаваўчы а.

|| прым. а́ктавы, -ая, -ае.

апазна́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак., каго-што (афіц.).

1. Пазнаць па якіх-н. прыметах, адзнаках.

А. у знаёмых брата былых суседзяў.

А. свае рэчы.

2. Устанавіць тоеснасць асобы або рэчы пры судовым следстве.

А. мёртвага.

|| незак. апазнава́ць, -наю́, -нае́ш, -нае́; -наём, -наяце́, -наю́ць; наз. апазнава́нне, -я, н.

|| наз. апазна́нне, -я, н.

умя́ць, умну́, умне́ш, умне́; умнём, умняце́, умну́ць; умя́ў, умя́ла; умні́; умя́ты; зак., што.

1. у што. Прымяўшы, уціснуць, увагнаць.

У. акурак у пясок.

2. Націскаючы, зрабіць больш шчыльным або прымяць хадой, яздой.

У. тытунь у люльцы.

У. зямлю гусеніцамі трактара.

3. З’есці многа, прагна (разм.).

У. бохан хлеба.

|| незак. уміна́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

фонд, -у, М -дзе, мн. -ы, -аў, м.

1. Грашовыя сродкі або матэрыяльныя каштоўнасці дзяржавы, прадпрыемства і пад.

Ф. заработнай платы.

Залаты ф. (таксама перан.: лепшая частка чаго-н.).

2. Рэсурсы, запасы чаго-н.

Насенны ф.

Жыллёвы ф.

3. толькі мн. Каштоўныя паперы, якія даюць прыбытак.

Банкаўскія фонды.

|| прым. фо́ндавы, -ая, -ае.

цвік, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.

1. Металічны або драўляны стрыжань, завостраны на канцы, прызначаны для змацоўвання чаго-н.

Забіваць цвікі ў дошку.

2. перан., чаго. Самае значнае, галоўнае (разм.).

Ц. праграмы.

Ц. сезону.

|| памянш. цвічо́к, -чка́, мн. -чкі́, -чко́ў, м.

|| прым. цвіко́вы, -ая, -ае і цвіка́рны, -ая, -ае.

Цвіковая прамысловасць.

Цвікарны цэх.

парафра́за, -ы, мн. -ы, -ра́з, ж. (кніжн.).

1. Пераказ сваімі словамі або ў іншай форме зместу чаго-н., напр.: «аўтар гэтых радкоў» замест «я» ў мове аўтара.

2. Інструментальная канцэртная п’еса, заснаваная на тэмах папулярных песень і оперных арый, пашыраная ў 19 ст.

П. піяніста-віртуоза Ф.

Ліста.

|| прым. парафрасты́чны, -ая, -ае.

ператрыма́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак., што.

1. Пратрымаць надта доўга.

П. хлеб у печы.

П. негатывы ў праявіцелі.

2. Патрымаць неаднаразова ў сваіх руках што-н. або ўсё, многае.

Многа кніг ператрымаў у сваіх руках.

|| незак. ператры́мліваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. ператры́мка, -і, ДМ -мцы, ж. (спец.).

П. пры фатаграфаванні.

пло́шча, -ы, мн. -ы, -аў, ж.

1. Частка плоскасці, абмежаваная замкнутай ломанай або крывой лініяй.

П. чатырохвугольніка.

2. Незабудаванае вялікае і роўнае месца (у горадзе, вёсцы), ад якога звычайна разыходзяцца ў розныя бакі вуліцы.

П.

Перамогі ў Мінску.

3. Прастора, памяшканне, прызначаныя для якіх-н. мэт.

П. пад азімыя культуры.

Жылая п.

мо́ра, -а, мн. -ы, -аў, н.

1. Частка акіяна: вялікая водная прастора з гаркаватасалёнай вадой, больш-менш адасобленая сушай або падводнымі падняццямі.

Чорнае м.

2. перан., каго-чаго. Вялікая колькасць, мноства каго-, чаго-н.

М. людзей.

М. слёз.

|| прым. марскі́, -а́я, -о́е (да 1 знач.).

М. флот.

○

Марская хвароба — хваравіты стан, выкліканы гайданкай.