сці́пла,
1. Прысл. да сціплы.
2. безас. у знач. вык. Пра скромнасць, прастату, адсутнасць прэтэнзій на раскошу дзе‑н. У кватэры ленінскай сціпла, Быць не можа яшчэ сціплей... Тармола.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сцэментава́цца, ‑туецца; зак.
Змацавацца цэментам. // перан. Змацавацца, аб’яднацца. Брыгада, якая славілася да гэтага сваёй згуртаванасцю, агульнасцю поглядаў і мэт, цяпер яшчэ больш здружылася, сцэментавалася, стала нібы суцэльным маналітам. Хадкевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сцямна́, прысл.
Вельмі рана, зацемна. У страшэнным смутку .. [Тоня] перабыў дзень, а назаўтра, яшчэ сцямна, паклікаў перакупшчыка, прадаў шмат што з гаспадаркі і паехаў за дваццаць вёрст у горад. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тле́цца, тлеецца; незак.
Тое, што і тлець; цяпліцца. [Алесь] ледзь тлеўся і не даваў ні святла, ні цеплыні. Маўр. На вуснах таго ўсё яшчэ тлелася ледзь прыкметная загадкавая ўсмешка. Шашкоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хру́мкаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Тое, што і хрумстаць. Страляніна на фронце яшчэ не ўнімалася, .. а коні, здавалася, спакойна хрумкалі сырую канюшыну. Нікановіч. Хрумкае пад хуткім крокам снег. Шынклер.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цыркуля́ршчык, ‑а, м.
Рабочы, які абслугоўвае цыркулярку. А яшчэ ўспамінае ён [Максім] даўняе лета, Ціха шэсце ідзе пахавальнае. Гэта У пуць астатні праводзяць Міколу сябры — Цыркуляршчыкі, рамшчыкі і слесары. Зарыцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Рэпэ́ха ’неахайніца’ (івац., Жыв. сл.). Магчыма, экспрэсіўная кантамінацыя: рапу́ха (гл.) і рапяхі́ ’адходы пры прадзенні кудзелі’ (Шатал.). Параўн. яшчэ рус. репсаха ’неахайніца’, рёпся ’неахайнік’ (алан.), репсать ’быць неахайным, не трымаць парадак у хаце’, ’сёрбаць’. Гл. яшчэ рапеха.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Huhn
n -(e)s, Hühner ку́рыца
ein dúmmes ~ — ду́рань, дурні́ца
◊ ich hábe mit dir noch ein Hühnchen zu rúpfen — мне трэ́ба з табо́ю яшчэ́ зве́сці раху́нкі
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
паастава́цца, 1 і 2 ас. адз. не ўжыв., -тае́цца; -таёмся, -таяце́ся, -таю́цца; зак.
1. Астацца дзе-н. — пра ўсіх, многіх або быць пакінутым дзе-н. — пра ўсё, многае або ўсіх, многіх.
Жнеі пааставаліся ў полі да вечара.
На градах яшчэ пааставалася многа агародніны.
2. Працягваць быць якім-н., кім-н. — пра ўсіх, многіх або ўсё, многае.
Вокны пааставаліся адчыненымі.
3. (1 і 2 ас. мн. не ўжыв.). Захавацца, уцалець — пра ўсё, многае.
На падлозе пааставаліся сляды.
4. Апынуцца ў якім-н. стане — пра ўсіх, многіх або ўсё, многае.
Пасля вайны жанчыны пааставаліся ўдовамі.
5. Апынуцца ззаду, збоку — пра ўсіх, многіх або ўсё, многае.
Старыя ісці не паспявалі і пааставаліся ззаду.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
запа́с, -у, мн. -ы, -аў, м.
1. Тое, што назапашана, сабрана для чаго-н.; тое, што маецца для скарыстання.
Харчовыя запасы.
Запасы паліва.
Непарушны з.
З. ведаў (перан.). У з. або на з. (на выпадак, калі спатрэбіцца). У нас яшчэ ёсць многа часу ў запасе (маецца ў нашым распараджэнні).
2. Загнуты за шво лішак тканіны, які пакідаюць на выпадак, калі спатрэбіцца павялічыць у шырыню або даўжыню якую-н. частку адзення.
Сукенка з запасам.
3. Катэгорыя грамадзян, якія прайшлі вайсковую службу і прызываюцца зноў у войска ў выпадку неабходнасці.
Перавесці ў з.
Прызваць з.
|| прым. запасны́, -а́я, -о́е (да 1 і 3 знач.).
З. выхад.
З. ігрок.
З. полк.
Прызыў запасных (наз.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)