реши́тельно нареч.

1. (смело, твёрдо) рашу́ча;

он де́йствует реши́тельно ён дзе́йнічае рашу́ча;

2. (категорически) рашу́ча;

реши́тельно тре́бовать рашу́ча патрабава́ць;

3. (совсем) зусі́м; (абсолютно) абсалю́тна; (буквально) літара́льна;

я реши́тельно ничего́ не понима́ю я абсалю́тна (зусі́м) нічо́га не разуме́ю;

4. в знач. вводн. сл. (без сомнения) про́ста; бясспрэ́чна;

реши́тельно, я начина́ю теря́ться про́ста я пачына́ю губля́цца;

я реши́тельно за я бясспрэ́чна за;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

дзі́ва н

1. (нешта незвычайнае) Wúnder n -s, -; Wúnderding n -(e)s, -e; Séltenheit f -, -en;

2. (здзіўленне) Verwúnderung f -, -en; Erstáunen n -s, -;

3. (дзіўна) у знач вык, разм mérkwürdig, erstáunlich;

◊ што за дзі́в! das ist ein wáhres Wúnder!, das ist wúnderbar!;

няма́ нічо́га дзі́ўнага das ist gar nicht verwúnderlich;

не дзі́в, што… (es ist) kein Wúnder, dass…;

дзі́ву дава́цца sich wúndern;

на дзі́в áusgezeichnet, sehr gut;

◊ дзі́в што! und ob!

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

Nil magis amat cupiditas, quam quod non licet

Жаданне і страсць нічога не любіць больш, чым тое, што забаронена.

Страсть ничего не любит больше, чем то, что запрещено.

бел. Дзе плот ды дзядуля, там смачнейшыя дулі. Як кажуць «не», то хочацца ўдвайне. За высокім плотам слівы смачнейшыя. Чаго нельга, таго хочацца.

рус. Запретный плод сладок. Краденое яичко школьнику слаще. Чужая жена ‒ лебёдушка, а своя жена ‒ полынь горькая. Просватанная невеста всем хороша. В чужую жену чёрт ложку мёда кладёт. На запретный плод весь базарки дается.

фр. Chose défendue, chose désirée (Запрещенная вещь ‒ желанная вещь).

англ. The apples on the other side of the wall are the sweetest (Самые сладкие яблоки ‒ за забором).

нем. Verbotene Früchte schmecken am besten (Запретные плоды вкуснее всего). Verbotene Frucht ist süß (Запретный плод сладок).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

Omnia incipis, nihil absolvis

За ўсё бярэшся ‒ нічога не канчаеш.

За всё берешься ‒ ничего не кончаешь.

бел. Хто за сто работ бярэцца, ніводнай не зробіць. Ураз усё робіцца толькі ў казках. Не скончыўшы адну работу, за дру­гую не бярыся.

рус. За всё браться ‒ ничего не сделать. За всё берётся, да не всё удаётся. Кто много начинает, мало оканчивает. Кто за всё берётся, тому ничего не удаётся.

фр. Quarante métiers cinquante malheurs (Сорок ремёсел ‒ пятьдесят несчастий).

англ. Jack of all trades and master of none (Джек берётся за всё, да ничего толком не делает).

нем. Wer viele Handwerke kann, wird zuletzt ein Bettelmann (Кто знает много ремёсел, тот в конце концов становится нищим). Viel Handwerke verderben den Meister (Много ремёсел портят мастера). Neunerlei Handwerk, achtzehnerlei Unglück (Девять ремёсел ‒ восемнадцать несчастий).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

none

[nʌn]

1.

pron.

1) нія́кі, ніво́дзін

None of these is a typical case — Ніво́дзін з гэ́тых выпа́дкаў не тыпо́вы

2) ніхто́, нішто́

None have arrived — Ніхто́ не прыйшо́ў

None of them knows it — Ніхто́ зь іх ня ве́дае гэ́тага

This is none other but brass — Гэ́та нічо́га і́ншага, як лату́нь

2.

adv.

ані́, зусі́м не

Our supply is none too great — Наш запа́с ані́ не завялі́кі

none the less — тым ня менш

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

рабі́цца, раблюся, робішся, робіцца; незак.

1. (часцей ужываецца як звязка ў састаўным іменным выказніку). Станавіцца, прыходзіць да якога‑н. стану. Рабіцца вясёлым. □ Чалавек не нараджаецца майстрам, ён ім робіцца ў час працы. Мяжэвіч. Ногі дрыжалі, слабелі, рабіліся нейкія нежывыя, і.. [Косця] баяўся, каб хаця не ўпасці. Адамчык. Чым больш піла ўядалася ў дрэва, чым больш.. [Гушку] ўсё цяжэй рабілася пілаваць аднаму, тым спакайнейшы ён рабіўся. Чорны. / у безас. ужыв. Рабілася цёпла. □ Калі таялі рэшткі сіл І рабілася цёмна ўваччу — Песня сілы вяртала ўсім. Гілевіч.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Адбывацца; тварыцца, чыніцца. На шашы рабілася несусвеціца. Усю дарогу зацягнула дымам. Лынькоў. Сын .. нічога не адказаў, а пачаў прыглядацца да ўсяго, што рабілася ў хаце. Чорны. [Наталля:] — Не ведаю, што робіцца са мною, Алеся. То мне здаецца, што ў нас адно толькі жарты былі, то часамі так заходзіцца сэрца, што месца сабе не знаходжу. Скрыган. // Выконвацца, ажыццяўляцца. [Гаварушка] умеў адразу ўключыцца. У яго ўсё рабілася бягом. Лобан. Сын дырэктара буйнога крупаўскага завода, ён ніколі ні аб чым не турбаваўся.. Усё рабілася само сабой, дзякуючы грошам і імю. Шамякін.

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Разм. Утварацца, паяўляцца. Калі.. [Зіна] ўсміхалася, на шчоках рабіліся ямачкі. Новікаў. // Вырабляцца з чаго‑н. Цэгла робіцца з гліны. □ Раскопкі сведчылі, што ў Друцку не раз бушавалі вялікія пажары. Гэта было звычайнай з’явай — усё ж пабудовы рабіліся з дрэва. Штыхаў.

4. Зал. да рабіць.

•••

Што яму (табе, мне і г. д.) робіцца — нічога з ім (табой, мной і г. д.) не здараецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Скрэ́нда ‘жмінда’ (слонім., Жыв. сл.), ‘кабета заможная, але скупая, якая ўвесь час наракае, што ў яе нічога няма’ (Федар. 4), ‘чалавек, які ўвесь час скардзіцца на што-небудзь, ныцік’, скрэ́ндзіць ‘надакучліва скардзіцца’ (Сл. рэг. лекс.), ‘пішчаць, енчыць, выпрошваць’ (Варл.). Няясна. Магчыма, анаматапеічнага паходжання, параўн. skréndaje, jak kóleso nieszmarówanoje (Федар. 4, 280), серб. косава-мятох. скренцат, скренцам ‘адсутнічаць; памерці’. Беларуска-балгарская ізалекса, параўн. балг. скръ́ндза ‘жмінда’, якое разглядаюць (гл. БЕР, 6, 806; Варбат, Этимология–1970, 70) як другую ступень агаласоўкі да рус. скря́га (гл. скрага) < прасл. *skręga ‘скупы’, аднак гэта не бясспрэчна ў словаўтваральных адносінах. Магчыма параўнаць з рус. пск., цвяр. кре́нить ‘плакаць, хныкаць’, аб якім гл. Варбат, Морфон., 149. Тады *крэ́ніць — *скрэ́ніць — скрэ́нда з суф. ‑да, аб якім Сцяцко, Афікс. наз., 34. Гл. яшчэ Коген (Запіскі, 2, 9, 84–95), які, разглядаючы скрэ́нда ‘худая карова’, шкры́нда ‘худы конь або кабыла’, выдзяляе суф. ‑энда, а корань *skъr‑ выводзіць з і.-е. *skr̥‑, захаванага ў літ. skrándas, skránda ‘стары кажух’, лат. skrandas ‘старая ануча’, які ўяўляе ступень кораня і.-е. *sker‑/*skor‑, прысутнага ў ско́рка (гл.), скарэ́ць, літ. skárti, грэч. χείρω ‘рэзаць’, лац. cortex ‘кара’, skortum ‘скура’; ад *skōr‑ выводзіцца скарадзь, скарада (гл.) і грэч. σκῶρ́ ‘гразь’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

шум I, род. шу́му м., в разн. знач. шум;

лясны́ ш. — лесно́й шум;

без шу́му — без шу́ма;

гу́кі і шу́мы — зву́ки и шу́мы;

шу́мы ў сэ́рцы — шу́мы в се́рдце;

◊ нарабі́ць шу́му — наде́лать шу́му, подня́ть шум;

і не ш. баравы́ — хоть бы что, (и) в ус не дуть;

мно́га шу́му з нічо́га — погов. мно́го шу́ма из ничего́

шум II, род. шу́му м., разг.

1. пе́на ж.;

2. на́кипь ж.

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

загада́ць ​1, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каму.

1. з інф. Аддаць загад. Прыйшоўшы ў роту, лейтэнант загадаў збірацца да выступлення. Мележ. // Распарадзіцца, наказаць. Чалавек загадаў брыгадзе зараз жа адчапіць паравоз і пускаць яго на бліжэйшы мосцік. Паслядовіч. Настаўніца загадала вывучыць на памяць верш. Шахавец.

2. Разм. Апавясціць (аб сходзе). Загадаць на сход.

загада́ць ​2, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.

1. Прапанаваць загадку або пытанне для разгадка адказу. Загадаць загадку. Загадаць рэбус.

2. і без дап. Задумаўшы што‑н., імкнуцца знайсці адказ, угадаць вынік па картах, па якіх‑н. прыметах. [Бабка Параска] загадала: калі азірнецца [Лабановіч], дык з ім нічога благога не здарыцца ў дарозе, і ён шчасліва вернецца назад. Колас. // Разм. У думках спыніцца на чым‑н., выбраць што‑н. Загадаць лік.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

запрэ́гчы, ‑прагу, ‑пражэш, ‑пражэ; ‑пражом, ‑пражаце, ‑прагуць; пр. запрог, ‑прагла і ‑прагла, ‑прагла і ‑прагло; заг. запражы; зак., каго-што.

1. Вупражжу злучыць (запражную жывёліну) з калёсамі, санямі і пад.; упрэгчы. На другі дзень на захадзе сонца запрог дзядзька Марцін чорнага коніка.., каб завезці пляменніка на станцыю. Колас. Загадаў пан запрэгчы тройку коней, сеў з фурманам і памчаўся даганяць мужыка. Якімовіч. / Пра калёсы, сані і пад. Зараз жа загадаў [пан] запрэгчы брычку і разам з аканомам паехаў у Сячанку... Чарот.

2. перан. Разм. Нагрузіць цяжкай работай, прымусіць многа працаваць. Запрэгчы ў работу. □ Маці нашай не заставалася нічога іншага, як запрэгчы ў гаспадарку мяне. Брыль.

•••

Запрэгчы ў аглоблі (у хамут) — узяўшы над сваю ўладу, прымусіць працаваць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)