Лю́таваць ’праяўляць жорсткасць’, ’праяўляцца з вельмі вялікай сілай’ (ТСБМ, Др.-Падб., Гарэц., Растарг.). Да лю́ты (гл.).
Лютава́ць ’паяць’ (нясв., дзярж., Нар. словатв.). З польск. lutować ’тс’, якое з с.-в.-ням. loeten, ням. löten < с.-в.-ням. lōt, сілезск. lutt, ням. Lot ’сплаў металаў, які служыць для іх спайкі’ (Слаўскі, 4, 390). Гл. таксама літава́ць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Паслуга́ч ’слуга’, ’саўдзельнік, памочнік у дрэннай справе’ (ТСБМ, Др.-Падб., Нас.), паслуга́ч і паслуга́чы ’хлопец, які памагае святару пры набажэнствах’ (КЭС, лаг.; астрав., Сл. ПЗБ). Польск. posługacz ’служыцель’, ’слуга’, ’прыбіральшчык’. Да паслужыць < служы́ць (гл.). Аб суфіксе ‑ач са значэннем ’характарыстыка асобы па яе схільнасці да пэўнага дзеяння, з асуджэннем’ гл. Сцяцко, Афікс. наз., 31.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Туф ‘горная парода, якая служыць у якасці будаўнічага матэрыялу’ (ТСБМ, Некр. і Байк.). Праз рускую (туф) ці польскую (tuf) мову з нованям. Tuff ‘тс’, запазычанага з італ. tufo, якое з лац. tōfur (tōphus), tūfus; крыніца паходжання для апошніх бачыцца ў оскска-ўмбрскіх дыялектах (Фасмер, 4, 127; Голуб-Ліер, 493; Арол, 4, 121; ЕСУМ, 5, 686).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
змякча́льны, ‑ая, ‑ае.
1. Прызначаны для змякчэння, які служыць для змякчэння. Змякчальная мазь.
2. у знач. наз. змякча́льнае, ‑ага, н. Лякарства, якое засцерагае слізістыя абалонкі і паверхні ран ад высыхання, ахаладжэння, трэння.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
аквапла́н, ‑а, м.
Невялікі спартыўны плыт, які служыць для слізгацення спартсмена па вадзе на буксіры за самаходнымі суднамі. У .. [секцыі воднага спорту] дзесяткі юнакоў і дзяўчат авалодваюць майстэрствам ваджэння скутэраў, гоначных маторных ладак, аквапланаў. «Звязда».
[Ад лац. aqua — вада і planum — плоскасць.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
акцы́з, ‑у, м.
1. У капіталістычных краінах — ускосны падатак на прадметы шырокага спажывання, які прадпрыемцы ўключаюць у прадажную цану тавару.
2. Разм. уст. Назва ўстаноў, якія збіраюць такі падатак. Служыць у акцызе.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ка́бель, ‑лю, м.
Герметычна ізаляваны праваднік (або некалькі такіх праваднікоў у адной ахоўнай абалонцы), які служыць для падводнай і падземнай перадачы электрычнай энергіі, для сігналізацыі, сувязі і пад. Электрычны кабель. Тэлефонны кабель.
[Гал. kabel.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ку́заў, ‑зава, м.
Частка павозкі, экіпажа, аўтамашыны і пад., якая служыць для размяшчэння людзей або грузаў. У кузаве на бакавых лаўках сядзела поўна лётчыкаў. Грамовіч. Падыходзіць самазвал з поўным кузавам зеляніны. Дуброўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мача́льны 1, ‑ая, ‑ае.
Зроблены з мачалы. Мачальная вяроўка.
мача́льны 2, ‑ая, ‑ае.
Спец.
1. Які вырабляецца пры дапамозе мачання (у 2 знач.).
2. Які служыць для выпуску такіх вырабаў. Мачальная машына.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паслуго́ўваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Разм. Служыць, прыслужваць каму‑н. Макрына ажывілася і як бы памаладзела. Яна завіхалася каля Андрэя і паслугоўвала яму, калі ён, распрануўшыся да пояса, мыўся на дварэ. Дуброўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)