пустадо́мак, ‑мка, м.
Разм. Чалавек, які не мае гаспадаркі; дрэнны, нядбайны гаспадар. Разгарнуў свае нататкі.. Слова «пустадомкі» не раз і не два паўтараецца.. У маіх запісах гэта слова сустракаецца з рознымі значэннямі, паўтараецца — з адным: абыякавы, безгаспадарны (пра чалавека). Янкоўскі. Самотна і цяжка Ганне без сыноў. Быццам пустадомкі яны якія, і ў бацькавай хаце месца ім не хапала... Гроднеў. [Апанас:] — Жывеш як пустадомак: ні калёс, ні атос, і кабылу чорт панёс. Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ара́тар
(лац. orator)
1) асоба, якая выступае з прамовай;
2) той, хто валодае майстэрствам слова, красамоўствам.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
перане́сці, -нясу́, -нясе́ш, -нясе́; -нясём, -несяце́, -нясу́ць; -нёс, -не́сла; -нясі́; -не́сены; зак.
1. каго-што. Несучы, перамясціць цераз якую-н. прастору.
П. хлапчука цераз ручай.
2. каго-што. Памясціць у іншае месца.
П. кветкі з пакоя ў сад.
3. што. Аддзяліць частку слова для пераносу ў наступны радок.
П. апошні склад слова.
4. што. Адкласці на другі час.
П. пасяджэнне на вечар.
5. што. Зведаць, перажыць, перацярпець.
П. запаленне лёгкіх.
|| незак. перано́сіць, -но́шу, -но́сіш, -но́сіць.
◊
Не пераносіць каго-чаго (разм.) — адчуваць непрыязнасць да каго-, чаго-н.
Я не пераношу гэтага чалавека.
|| наз. перанясе́нне, -я, н. (да 4 знач.) і перано́ска, -і, ДМ -но́сцы, ж. (да 1, 2 і 4 знач.; разм.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
по́ўны, -ая, -ае; по́вен, по́ўна.
1. чаго і без дап. Напоўнены чым-н. да самых берагоў, умясціў у сябе многа каго-, чаго-н.
Поўнае вядро вады.
Поўная хата людзей.
2. перан., чаго і чым. Цалкам ахоплены, прасякнуты чым-н.
Вочы, поўныя спачування.
3. Цэльны, цалкам закончаны, вычарпальны.
Апісаць п. круг.
П. збор твораў.
Поўная свабода выбару. 3 поўным правам.
4. Які дасягнуў адпаведнай нормы, найвышэйшага развіцця, граніцы.
Поўных васямнаццаць гадоў.
У поўным росквіце сіл.
Уключыць поўную скорасць.
Работа ідзе поўным ходам (хутка, інтэнсіўна). У поўным сэнсе слова (у сапраўдным значэнні слова, сапраўды). Гаварыць на п. голас (на ўвесь голас; таксама перан.: адкрыта, не хаваючы нічога).
5. Тоўсты, мажны.
П. мужчына.
Гімнастыка для поўных (наз.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
маста́к, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.
1. Работнік мастацтва, жывапісец.
М.-дэкаратар.
2. Чалавек, які творча працуе ў якой-н. галіне мастацтва.
М. слова.
3. перан. Той, хто дасягнуў высокай дасканаласці ў якой-н. справе.
М. рабіць чучалы птушак.
|| ж. маста́чка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак.
|| прым. маста́цкі, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
дабры́дзень, выкл. у знач. вык.
Разм. Ужываецца як прывітанне пры сустрэчы днём. Якуб Колас з недаверлівасцю пачаў углядацца ў твар госця, а потым праказаў толькі адно слова: — Дабрыдзень! Хведаровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мужыкава́ты, ‑ая, ‑ае.
Разм. Знешнасцю і манерамі падобны на мужыка (у 2 знач.). Які ж Бабейка спрытны чалавек! Недалёкі, здаецца, мужыкаваты ў горшым сэнсе слова, а які спрытны! Хадкевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паро́ль, ‑я, м.
Сакрэтнае ўмоўнае слова або фраза для апазнавання сваіх людзей на вайсковай службе або ў канспіратыўных арганізацыях. Пароль і адрас Сашу дала сваячка — падпольшчыца Ядзя Дубіцкая. Новікаў.
[Ад фр. parole — слова.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перано́с, ‑у, м.
1. Дзеянне паводле дзеясл. пераносіць — перанесці (у 1–6 знач.).
2. Знак у выглядзе рыскі, які ўжываецца пры перанясенні часткі слова ў наступны радок. Знак пераносу.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пі́кнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.
Разм.
1. Аднакр. да пікаць.
2. Зрабіць спробу сказаць што‑н., запярэчыць чаму‑н. А стараста маўчаў, баяўся слова нікнуць у нашу абарону. Гарэцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)