Verbum

адве́сці, -вяду́, -вядзе́ш, -вядзе́; -вядзём, -ведзяце́; -вёў, -вяла́, -вяло́; адвядзі́; зак., каго.

1. Ведучы, суправаджаючы, даставіць у якое-н. месца.

Ён адвёў хлопца пад плот і пасадзіў на траве.

2. Перавесці (войскі і пад.) на іншую пазіцыю, перамясціць назад, у тыл.

А. атрад на поўнач ад вёскі.

3. Завесці на некаторую адлегласць ад каго-, чаго-н.

А. ўбок.

4. Адхіліць; змяніць напрамак руху чаго-н., накіраваць убок ад каго-, чаго-н.

А. рукі.

Думаюць, куды б а. ваду з поля.

5. Змяніць напрамак позірку, перастаўшы глядзець на што-н.

А. вочы.

6. перан. Даць іншы кірунак, перавесці (увагу, думку і пад.) на што-н. іншае.

7. перан. Папярэдзіць што-н. небяспечнае, непрыемнае.

А. небяспеку ад сваіх.

8. перан. Адхіліць што-н. неадпаведнае, непрыдатнае.

А. кандыдатуру.

9. Даць у чыё-н. распараджэнне; прызначыць, выдзеліць для якой-н. мэты.

Гасцінны гаспадар адвёў нам два пакойчыкі.

10. Надаць тое або іншае значэнне, вызначыць ролю, месца каму-, чаму-н.

11. Правесці, адчарціць.

А. палі ў сшытку.

◊

Адвесці вочы — хітруючы, адцягнуць чыю-н. увагу ад чаго-н.

Адвесці душу — падзяліцца з кім-н. тым, што набалела; выказаць каму-н. свае патаемныя думкі; задаволіць якое-н. моцнае жаданне.

Вачэй не адвесці — аб чым-н. вельмі прыгожым, прывабным.

|| незак. адво́дзіць, -джу, -дзіш, -дзіць.

|| наз. адво́д, -у, М -дзе, м. і адвядзе́нне, -я, н.

адлі́ць¹, адалью́, адалье́ш, адалье́; адальём, адальяце́, адалью́ць і адлію́, адліе́ш, адліе́; адліём, адліяце́, адлію́ць; адліў, адліла́, адліло́; адлі́; адліты; зак.

1. што і чаго. Выліць частку вадкасці з чаго-н.

А. літр малака.

А. вады з вядра.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Адхлынуць (пра кроў).

Кроў адліла ад твару.

3. каго. Абліўшы вадой, прывесці каго-н. да прытомнасці (разм.).

А. хворага халоднай вадой.

4. Ліць, ісці на працягу якога-н. часу (пра дождж); скончыць ліць.

Цэлы тыдзень адлілі дажджы.

|| незак. адліва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 1—3 знач.).

|| наз. адліва́нне, -я, н. (да 1—3 знач.) і адлі́ў, -ліву, м. (да 2 знач.).

пры..., прыстаўка.

I. Ужыв. пры ўтварэнні дзеясловаў са знач.:

1) давядзення дзеяння да канчатковай мэты, напр.: прыйсці, прыхіліцца, прывалачыся;

2) дабаўлення, збліжэння, змацавання чаго-н. з чым-н., напр.: прыбіць, прырабіць, прыбудаваць, прыдрукаваць, прыкласці, прышыць;

3) накіравання дзеяння к сабе, у сваіх інтарэсах, напр.: прывабіць, прысвоіць;

4) накіравання дзеяння на прадмет зверху ўніз, напр.: прымяць, прыціснуць;

5) паўнаты, вычарпанасці дзеяння, напр.: прывучыць, прыахвоціць;

6) непаўнаты, слабай меры дзеяння, напр.: прыглушыць, прысыпаць, прыадчыніць;

7) у дзеясловах на -оўва, -ва — суправаджальнага дзеяння, напр.: прыгаворваць, прытанцоўваць.

II. Ужыв. пры ўтварэнні:

1) назоўнікаў і прыметнікаў са знач. непасрэднага прымыкання да чаго-н., напр.: прылесак, прыбярэжны, прыазёрны, прыгранічны;

2) назоўнікаў са знач. дадатковасці, напр.: прыплод, прыпёк.

саступі́ць, -ступлю́, -сту́піш, -сту́піць; -сту́плены; зак.

1. Пакінуўшы якое-н. месца, перайсці на іншае.

С. на тратуар.

С. з ганка (спусціцца).

2. што і чаго. Добраахвотна адмовіцца ад каго-, чаго-н., перадаўшы каму-н. іншаму (разм.).

С. сваю чаргу.

С. месца ў аўтобусе (вызваліць для іншага). Не саступім ворагу зямлі роднай (не здадзім).

3. Перастаць супраціўляцца, пярэчыць; пайсці на ўступкі (разм.).

Ён жа малы, трэба яму с.

4. Аказацца горшым у якіх-н. адносінах пры параўнанні з кім-, чым-н.

У ведах па геаграфіі ён не саступіць нікому.

5. што. Пры продажы аддаць танней вызначанай цаны.

Каб саступіла трохі, то можна купіць і больш яблыкаў.

|| незак. саступа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

скі́нуць, -ну, -неш, -не; скінь; -нуты; зак.

1. каго-што. Кінуць уніз з чаго-н.

С. снег са страхі.

С. дэсант.

2. што. Зняць з сябе (вопратку, абутак і пад.), рыўком адкінуць што-н. з чаго-н.

С. боты.

С. з галавы хустку.

3. што. Паменшыць на якую-н. колькасць, велічыню (разм.).

С. сотні дзве.

Эх, с. бы гадоў дзесяць!

4. перан. Вызваліцца ад чыйго-н. панавання, звергнуць, пазбавіць улады.

С. путы няволі (высок.).

5. што. У гідратэхніцы: адвесці ваду з якога-н. вадаёма.

С. воды ў мора.

|| незак. скіда́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і скі́дваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. скіда́нне, -я, н. і скі́дванне, -я, н.

ускла́сці, -ладу́, -ладзе́ш, -ладзе́; -ладзём, -ладзяце́, -ладу́ць; -ла́ў, -ла́ла; -ладзі́; -ла́дзены; зак.

1. каго-што на што. Пакласці на што-н., паверх чаго-н.

У. плуг на калёсы.

2. што на што. Урачыста пакласці.

У. вянок на магілу.

3. што на каго (што). Даручыць што-н. каму-н.

У. адказнасць на каго-н.

◊

Ускласці віну на каго — палічыць вінаватым каго-н.

Ускласці або узваліць на плечы каго, чые, каму — абцяжарыць чым-н. (звычайна працай, клопатамі; разм.).

|| незак. усклада́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і ускла́дваць, -аю, -аеш, -ае.

◊

Ускладаць надзеі на каго-што (кніжн.) — чакаць ад каго-, чаго-н. ажыццяўлення сваіх надзей.

|| наз. усклада́нне, -я, н. і ускла́дванне, -я, н.

зве́ргнуць, -ну, -неш, -не; -ні́; -нуты; зак.

1. каго-што. Сілай пазбавіць улады, скінуць; знішчыць, спыніць існаванне чаго-н. (высок.).

З. цара.

З. самадзяржаўе.

2. каго і без дап. Нарадзіць заўчасна (пра жывёл; разм.).

Карова звергла.

|| незак. звярга́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. звяржэ́нне, -я, н. (да 1 знач.)