шчабяту́ха, ‑і, ДМ ‑тусе, ж.
1. Птушка, якая безупынна шчабеча. Пяюць яе [песню] шчабятухі расчулена, Дадому вярнуўшыся з выраю. Барадулін. Ластаўка, шчабятуха, Не адлятай, гасці! Лужанін.
2. перан. Разм. Пра жанчыну, дзяўчынку, якая хутка, бесперастанку гаворыць. Гэта яна — мая вясёлая, галасістая шчабятуха Паўлінка сышла са сцэны.. і стала зноў той самай мілай і сур’ёзнай Леначкай. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
эпіцэ́нтр, ‑а, м.
Спец. Вобласць на паверхні зямлі, непасрэдна размешчаная пад ці пад ачагом разбуральных сіл (землетрасення, выбуху і пад.). Эпіцэнтр землетрасення. Эпіцэнтр ядзернага выбуху. // перан. Кніжн. Месца, дзе з найбольшай сілай праяўляюцца якія‑н. з’явы, падзеі. Паэту ёсць чым захапляцца І ёсць па кім раўняць хаду, Калі ён прагне набліжацца У эпіцэнтр народных дум. Свірка.
[Ад грэч. épi — на, над, пры і лац. centrum — акружнасць.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
reflect [rɪˈflekt] v.
1. (in) адлюстро́ўваць; адлюстро́ўвацца (таксама перан.);
His emotions were reflected in his face. Усе яго пачуцці адлюстроўваліся на яго твары.
2. адбіва́ць; адбіва́цца (пра святло, гук і да т.п.);
White clothes are cooler because they reflect the heat. Белае адзенне больш ахаладжальнае, таму што яно адбівае сонечныя промні.
3. (on/upon) меркава́ць, разду́мваць;
I must reflect upon what you have said. Я павінен падумаць над тым, што ты сказаў.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
attract [əˈtrækt] v.
1. (звыч. passive) ва́біць, захапля́ць, ціка́віць; І had always been attracted by the idea of working abroad. Мне заўсёды было цікава папрацаваць за мяжой.
2. прыця́гваць (таксама перан.);
The warm damp air attracts a lot of mosquitoes. Цёплае вільготнае паветра прыцягвае мноства маскітаў;
She tried to аttract the attention of the waiter. Яна зрабіла спробу прыцягнуць увагу афіцыянта.
3. phys. прыця́гваць;
A magnet attracts iron. Магніт прыцягвае жалеза.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
з’е́хаць, з’е́ду, з’е́дзеш, з’е́дзе; з’едзь; зак.
1. Едучы, спусціцца з чаго-н.
З. з гары на санках.
2. Едучы, павярнуць у бок.
З. з дарогі.
3. Пакінуць якое-н. жыллё, перасяліўшыся (разм.).
З. з кватэры.
4. перан. Ссунуцца з месца, спаўзці; асунуцца ўніз (разм.).
Шапка з’ехала на патыліцу.
У непрытомнасці жанчына з’ехала на зямлю.
◊
З’ехаць з глузду (разм.) — страціць розум, звар’яцець.
|| незак. з’язджа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
злы, -а́я, -о́е.
1. Які тоіць у сабе зло.
З. намер.
Злая доля (няшчасная).
2. Поўны злосці, варожасці.
З. чалавек.
Злыя вочы.
3. на каго-што. Сярдзіты, поўны злосці на каго-, што-н.
Ён з. на ўсіх.
4. Куслівы, злосны (пра жывёл).
З. сабака.
5. перан. Ужыв. для абазначэння вышэйшай ступені якой-н. якасці, дзеяння, стану і пад., выражанага назоўнікам (разм.).
З. мароз.
Злыя вятры.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
паглы́біцца, -блюся, -бішся, -біцца; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Зрабіцца больш глыбокім (у 1 і 4 знач.).
Каляіны паглыбіліся.
Супярэчнасці паглыбіліся.
2. у што. Прасунуцца, прабрацца ўглыб чаго-н.
П. ў цясніну.
3. перан., у што. Засяродзіцца на чым-н., у думках увайсці ў што-н.
П. ў вывучэнне літаратуры.
П. ў думкі.
|| незак. паглыбля́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца.
|| наз. паглыбле́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
пажа́р, -у, мн. -ы, -аў, м.
1. Агонь, які ахоплівае і знішчае ўсё, што можа гарэць.
Лясны п.
Не на п. (выраз, які ўжыв. ў знач.: няма куды спяшацца; разм.).
2. перан., чаго. Ужыв. ў некаторых выразах для абазначэння падзей, якія бурна развіваюцца, праяўляюцца (высок.).
П. вайны.
П. рэвалюцыі.
◊
Як на пажар — вельмі хутка (бегчы, імчацца); спяшацца.
|| прым. пажа́рны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Пажарная машына.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
матэрыя́л, -у, мн. -ы, -аў, м.
1. Прадметы, рэчывы, з якіх будуецца, вырабляецца што-н.; сыравіна.
Будаўнічы м.
2. перан. Розныя звесткі, крыніцы, якія служаць асновай для чаго-н.
М. для назірання.
Гістарычны м.
3. звычайна мн. Збор звестак, дакументаў па якім-н. пытанні.
Матэрыялы з’езда.
4. Тканы або трыкатажны выраб, прызначаны для шытва.
М. на сукенку.
|| прым. матэрыя́льны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
мура́шка, -і, ДМ -шцы, мн. -і, -шак, ж.
Невялікае насякомае атрада перапончатакрылых, якое жыве вялікімі калоніямі.
◊
Мурашкі па спіне (скуры) бегаюць (разм.) — аб адчуванні дрыжыкаў ад сцюжы, страху.
|| прым. мурашы́ны, -ая, -ае.
М. курган.
Мурашыная працавітасць (перан.: надзвычай вялікая).
○
Мурашыная кіслата — метанавая кіслата, якая ўтрымліваецца ў ігліцы, крапіве, едкіх выдзяленнях мурашак і пчол, выкарыстоўваецца ў сельскай гаспадарцы.
Мурашыны спірт — спіртавы раствор мурашынай кіслаты, ужыв. ў медыцыне.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)