рабі́навы, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да рабіны. Рабінавы гай. Рабінавы кій. □ Дадому вярталіся Ганька з цёткай Фядорай ужо на захадзе сонца. Пані Юля і дзеці правялі іх да канца рабінавай алеі. Васілевіч. // Прыгатаваны з рабін, з рабінамі. Рабінавы сок. Рабінавая настойка.
2. Які нагадвае сабой колер ягад рабіны; аранжава-чырвоны. Рабінавы колер.
•••
Рабінавая ноч гл. ноч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
раз’ядна́насць, ‑і, ж.
Стан раз’яднанага; адсутнасць еднасці, агульнасці. Гэтая хвілінная іх раз’яднанасць зноў застарэлай варожасцю захліснула Валокава нутро. Быкаў. Янка Купала працаваў над «Словам аб палку Ігаравым», калі ў асяроддзі старой пісьменніцкай інтэлігенцыі назіраўся разброд, ідэйная раз’яднанасць. Палітыка. Адзінства гартаваць людзей павінна, Каб раз’яднанасць не магла ў бацькоў Бацькоўства адабраць, пазбавіць сына На хлеб і сонца спадчынных правоў. Куляшоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рамо́нкавы, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да рамонку (рамонка), уласцівы яму. Рамонкавы ліст. □ А Люда ўсё не ідзе, і млын яшчэмаўчыць, не паўтарае імя дзяўчыны, неаб’яўляе, што хутка адчыняцца нізкія дзверы сенцаў і па роснай траве, у рамонкавымпаху, у ранішнім золаце сонца пройдзе яна. Брыль. // Пакрыты, парослы рамонкам. Рамонкавы луг. // Прыгатаваны або здабыты з кветак рамонку. Рамонкавы чай.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
распраме́ніць, ‑ню, ‑ніш, ‑ніць; зак., каго-што.
1. Асвятліць чым‑н. Сонца распраменіла наваколле. // звычайна ў форме дзеепрым.; перан. Ажывіць, асвятліць якім‑н. пачуццём, настроем і пад. Вера з Максімам сядзелі ўжо на канапе. Максім трымаў яе за руку, глядзеў у распрамененыя радасцю вочы і ўсё расказваў, расказваў. Машара.
2. Зак. да распраменьваць (у 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спаражні́ць, ‑ражню, ‑рожніш, ‑рожніць; зак., што.
1. Зрабіць парожнім, пазбавіўшы ад змесціва. Пакуль мы спаражнілі міску, хмара праскочыла і на дварэ зноў прамянілася ліпеньскае сонца і цалавала спелае жытняе валоссе. Сташэўскі. Міход залпам спаражніў пляшку, вылез з-за стала і выцягнуў за руку Галю. Павёў у другі пакой. Сабаленка.
2. Разм. Выдаліць з арганізма рэшткі ператраўленай ежы. Спаражніць жывот.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
суто́нне, ‑я, н.
Абл. Паўзмрок паміж захадам сонца і надыходам ночы, а таксама паўзмрок перад світаннем. Згушчаецца за акном вячэрняе сутонне. Навуменка. Сіні ў перадранішнім сутонні .. [снег] аж сляпіў вочы сваёй чыстай, некранутай белізною. Сачанка. // Паўзмрок у слаба асветленым месцы, памяшканні. Будынкі патанаюць у зялёным сутонні дрэў. Дуброўскі. Я вынесла дарунак роднай У сутонне свежае сяней. Лось.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
умы́цца, умыюся, умыешся, умыецца; зак.
1. Памыць, вымыць сабе твар, рукі. Умыцца крынічнаю вадой. □ — Мы потым, — адказала Галя і тузанула сястру за руку. — Пайшлі хуценька ўмыемся. — І абедзве выскачылі праз сенцы на двор. Хадкевіч.
2. перан. Абмыцца, асвяжыцца дажджом, расой і пад. Сонца, умыйся расою На світальнай зары. Бялевіч.
•••
Умыцца кроўю — быць збітым.
Умыцца слязамі — заплакаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цкава́ць, цкую, цкуеш, цкуе; цкуём, цкуяце; незак., каго-што і без дап.
1. Напускаць сабак на каго‑н.; нацкоўваць. Папацёмку нельга было разглядзець, хто ў акне, толькі чуваць было, як нехта цкаваў: — Кусі, Мурза, кусі, кусі! Крапіва. Нас коньмі тапталі, цкавалі сабакамі, Жалезам выпальвалі сонца з павек. Лужанін.
2. перан. Не даваць спакою, мучыць нападкамі, праследаваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
усхо́д
1. Частка свету, па напрамку супрацьлеглая захаду; частка гарызонта, дзе ўзыходзіць сонца (БРС). Тое ж усток (Грыг. 1838—1840, Хрэст. па гіст. бел. м. 1961, 505).
2. Парасткі збожжавых, якія толькі паказаліся з зямлі; рунь (Зах. Бел. Др.-Падб., Слаўг.). Тое ж усходы (БРС).
3. Пад'ём на гару (Слаўг.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
взойти́ сов.
1. в разн. знач. узысці́;
взойти́ на крыльцо́ узысці́ на га́нак;
взошло́ со́лнце узышло́ со́нца;
ячме́нь хорошо́ взошёл ячме́нь до́бра ўзышо́ў;
2. (о тесте) падысці́;
3. (быть впору) узле́зці;
сапо́г взошёл на́ ногу бот узле́з на нагу́.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)