1.Памяшканне з печчу або плітой для гатавання ежы. // Павозка або машына з катламі і плітой для гатавання ежы ў паходных умовах. Палкавая кухня. □ У вёсцы палалі кастры, дымілі паходныя кухні — гатавалася агульная вячэра.Лось.//Разм. Гатаванне ежы. Займацца кухняй.//перан.; чаго або якая. Разм. Скрыты, закулісны бок якой‑н. дзейнасці. Дыпламатычная кухня.
2. Падбор страў, характар ежы. Польская кухня. Французская кухня.
•••
Малочная кухня — а) стравы, прыгатаваныя на малацэ, з малака; б) установа, якая гатуе сумесі розных адвараў з малаком для грудных дзяцей.
[Ад ням. Küche.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́зваліцца, ‑люся, ‑лішся, ‑ліцца; зак.
1. Атрымаць незалежнасць, стаць свабодным. Вызваліцца з-пад сацыяльнага і нацыянальнага ўціску.
2. Зняць з сябе што‑н., пазбавіцца ад чаго‑н., што сціскае, абмяжоўвае. Вера Антонаўка нецярпліва вызвалілася з абдымкаў і скоранька пабегла назад на дарогу.Карпаў./уперан.ужыв.Галынскі сеў за стол. Ён пазіраў на прысутных і ніяк не мог вызваліцца ад дум.Галавач.
3. Стаць свабодным ад спраў, абавязкаў і пад. Вызваліцца ад работы. □ [Начальнік:] — Перадай пракурору, няхай пачакае — вызвалюся, паедзем разам.Карпаў.
4. Стаць пустым, незанятым (пра памяшканне). [Гаспадыня:] — Вызваліцца тая кватэра, зноў зоймеце, калі захочаце.Пальчэўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спрат, ‑а і ‑у, М спраце, м.
Разм.
1.‑а. Памяшканне, месца для захоўвання чаго‑н.; сховішча. Гаспадар сам выйшаў з хаты, Устрывожыўся ўвесь дом, Абышлі ўсе клеці, спраты.. Каб напасці хоць на след [хлопчыка].Колас.
2.‑у. Месца, дзе можна схавацца ад каго‑, чаго‑н.; прыстанішча. [Коласа] цешыла, што гэтае дрэва ўвачавідкі разрасталася і давала надзейны цень у спёку і спрат ад дажджу.Лужанін.
3.‑а. Патаемнае месца для ўкрыцця чаго‑н.; тайнік. Тым больш, што цяпер.. [Алаізу] туды і моцна цягнула — паглядзець, ці ўсё там у парадку, ці не раскрыты яе спрат.Арабей.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ту́ша, ‑ы, ж.
1. Асвежаванае і выпатрашанае цела забітай жывёлы. У мясным радзе па круках віселі асвежаваныя тушы.Карпаў.// Цела якой‑н. вялікай мёртвай жывёлы. Але забіты .. [дзік] быў не тут — сюды падцягнулі; туша зрабіла шырокі след-сцежку, ссунуўшы лісце, патрушчыўшы жалуды, на карэннях садраўшы мох.Шамякін.І .. [Рыбак], прысеўшы, дужым рыўком зноў узваліў на сябе тушу авечкі.Быкаў.
2.Разм. Пра вялікага, поўнага чалавека; цела такога чалавека. Аж цесна стала, калі ўперлася ў памяшканне чорная туша ксяндза Гадлеўскага.Новікаў.//перан. Пра што‑н. вялікае, грузнае. Туша чорная парома Ціха дрэмле на Дняпры.Жычка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Кату́х ’хлявок, закутак’; ’будка, засек’ (БРС, Касп.), ’куратнік’ (Шат.), ’катух, хлявок; закутак, дзе сыплюць на зіму бульбу’ (Сцяшк., МГ); ’катух, сплецены з саломы вялікі кошык’ (Бяльк.); ’адгароджанае месца ў гаспадарчым будынку; яслі’ (Сл. паўн.-зах., 2), пашырана выключна ва ўсх.-слав. мовах. Параўн. рус.дыял.коту́х ’памяшканне для свойскай жывёлы, хлеў; куратнік; сабачая будка; заканурак’ і г. д., укр.дыял.коту́х ’невялічкая будова для птушак’. Паводле Трубачова, Эт. сл., 11, 208 (тут і агляд слав. матэрыялу), вытворнае з суф. ‑uxъ ад прасл.*kotъ, вядомага толькі ў некалькіх слав. мовах. Параўн. серб.-харв.дыял.ко̑т ’закутак для свойскіх жывёл, для маладняку’, ст.-чэш.kot, kót ’будка, лаўка’ (гл. у Трубачова, там жа, II). Параўн. яшчэ Фасмер, 2, 354; Трубачоў, там жа, 214–215.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Стадо́ла ‘канюшня на заезным двары’, ‘вялікі хлеў’ (ТСБМ, Нас., Байк. і Некр., Шат., Касп., Бяльк., Сл. ПЗБ), ‘адрына’ (Сл. ПЗБ, Сл. Брэс.), ‘адрына; пуня’ (Скарбы), ‘вялікая пабудова’ (ТС, Ян.), стадо́ля ‘вялікае заезнае памяшканне’ (Шат.), стодо́л ‘адрына для малацьбы’, ‘частка адрыны, дзе малоцяць’ (Шушк.). Укр.стодо́ла, стодо́ля ‘клуня’, рус.стодо́ла ‘навес, хлеў, адрына’, польск.stodoła ‘гаспадарчы будынак для захоўвання сена, збожжа і пад.’, чэш.stodola ‘тс’. Запазычанне праз польскае і чэшскае пасрэдніцтва з ст.-в.-ням.stadal ‘хлеў, стойла’; гл. Міклашыч, 323; Фасмер, 3, 764; Брукнер, 516; Махэк₂, 578; Борысь, 578; Басай-Сяткоўскі, Słownik, 339–340. У беларускай праз польск.stodoła (Карскі, Белорусы, 135; Кюнэ, Poln. 99); ст.-бел.стодола (стадола) ‘гасцініца, карчма, гумно’ (XVI ст.) з ст.-польск.stodoła.; гл. Булыка, Лекс. запазыч., 97.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ста́нцыя ‘месца прыпынку транспартных сродкаў, вакзал’ (ТСБМ, Бяльк.), ‘кватэра, часовае жыллё, станцыя, заезны дом’ (Нас.), ста́нца ‘станцыя’ (Сл. Брэс.), ста́нцыя ‘тс’ (гродз., Сл. ПЗБ), ста́нцая ‘пакой, памяшканне’ (Сержп.), ста́нця ‘тс’ (Сл. рэг. лекс.). Ст.-бел.станция, станцыя ‘кватэра, месца пастою’, ‘абавязак утрымання праезджых службовых асоб’ (1545 г.) з ст.-польск.stancyja (Булыка, Лекс. запазыч., 190). Сучаснае слова таксама з польск.stancja ‘станцыя’, якое, па адной версіі, узыходзіць да італ.stanza ‘пакой, жыллё’, нар.-лац.stanzia (Мацэнаўэр, Cizí sl., 312; Брукнер, 513; Булыка, там жа), а па другой — з больш ранняга stacja ‘кватэра, заезны дом’ з назалізацыяй у выніку ўплыву слова стан (Слаўскі, JP, 38, 1958, 229; Дзікенман, RS, 21, 196, 139). Польск.Stacja < лац.statiõ стаянка, прыпынак’ (Брукнер, 512; SWO, 699). Гл. ЕСУМ, 5, 396.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вводи́тьнесов.
1.в разн. знач. уво́дзіць;
вводи́ть в помеще́ние уво́дзіць у памяшка́нне;
вводи́ть в курс собы́тий уво́дзіць у курс падзе́й;
вводи́ть в употребле́ние уво́дзіць ва ўжыва́нне;
вводи́ть в де́йствие уво́дзіць у дзе́янне;
вводи́ть в насле́дство уво́дзіць ва ўлада́нне спа́дчынай;
вводить в заблужде́ние уво́дзіць у зман;
2.(наверх) узво́дзіць;
вводи́ть на ле́стницу узво́дзіць на ле́свіцу (на ўсхо́ды);
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
выбіра́цца
1. (выходзіць) heráusfinden*vi; sich lósreißen*;
выбіра́цца на даро́гу den Weg fínden*;
выбіра́цца з нато́ўпу sich aus dem Gedränge heráusarbeiten;
2. (з цяжкага становішча) sich heráusfinden*;
3. (пакінуць памяшканне) (mit Sack und Pack) áusziehen*vi;
выбіра́цца з кватэ́ры aus der Wóhnung áusziehen*;
4. (быць выбраным) gewählt wérden
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
кутм.
1.Écke f -, -n, Wínkel m -s, -;
у куце́ in der Écke, im Wínkel;
2. (памяшканне) Wínkel m, Schláfstelle f;
мець свой кут sein Plätzchen háben, sein Heim háben;
чырво́ны кут (ухаце) уст. Zímmerwinkel, wo die Héiligenbilder hängen, Hérrgottswinkel m;
ро́дны кут Héimatort m -es, -e
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)