по́лчышча, ‑а, н.

1. Вельмі вялікае войска (звычайна варожае). Варожае полчышча.

2. звычайна мн. (по́лчышчы, ‑чышч і ‑чышчаў); перан.; каго-чаго. Незлічоная, вялікая колькасць, безліч. Полчышчы камароў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

удо́йнасць, ‑і, ж.

1. Здольнасць жывёлы даваць тую або іншую колькасць малака. Правільны догляд за каровамі амаль удвая павысіў іх удойнасць. «Полымя».

2. Тое, што і удой.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Ка́льва ’каліва’ (Сцяц.), кальво ’тс’ (карэліц., Нар. лекс.), кальва ’адно гняздо бульбы’ (Сцяшк.), кальва, кальво ’асобная расліна’ (Сл. паўн.-зах.), кальво ’малая колькасць, трошкі чаго-н.’ (пруж., Сл. паўн.-зах.). Што датычыць формы, параўн. кальбель, калыбель, адносна этымалогіі гл. каліва.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

настрачы́ць, -рачу́, -ро́чыш, -ро́чыць; -ро́чаны; зак.

1. гл. страчыць.

2. што. Строчачы, вышыць, прышыць што-н.

Н. манжэты.

3. чаго. Строчачы, зрабіць нейкую колькасць чаго-н.

Н. складак.

4. перан., што. Хутка напісаць што-н. (разм.).

Н. пісьмо.

|| незак. настро́чваць, -аю, -аеш, -ае (да 2 і 3 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

назбіра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак.

1. чаго і што. Сабраць за некалькі прыёмаў у нейкай колькасці.

Н. вядро ягад.

2. каго. Запрасіць сабрацца ў адно месца для арганізацыі чаго-н.

Н. народу.

3. чаго. Паступова збіраючы або адкладваючы, назапасіць значную колькасць чаго-н.

Н. грошай на кватэру.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

намалаці́ць, -лачу́, -ло́ціш, -ло́ціць; -ло́чаны; зак., чаго.

1. Нарыхтаваць малацьбой.

Н. тону гароху.

2. перан. Пабіць, разбіць нейкую колькасць чаго-н. (разм.).

Колькі талерак намалацілі!

3. перан. Хутка нагаварыць чаго-н. (разм.).

|| незак. намало́чваць, -аю, -аеш, -ае (да 1 знач.).

|| наз. намало́т, -у, М -ло́це, мн. -ы, -аў, м.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

намя́ць, -мну́, -мне́ш, -мне́; -мнём, -мняце́, -мну́ць; -мні́; зак., чаго.

1. Размінаючы, прыгатаваць пэўную колькасць чаго-н.

Н. гліны.

2. Прымяць, змяць што-н.

Н. саломы.

3. Тое, што і нацерці (у 5 знач.; разм.).

Н. лёну.

◊

Намяць бакі каму (разм.) — пабіць каго-н.

|| незак. наміна́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

напячы́, -пяку́, -пячэ́ш, -пячэ́; -пячо́м, -печаце́, -пяку́ць; напёк, -пякла́, -кло́; -пячы́; -пе́чаны; зак.

1. чаго. Спячы нейкую колькасць.

Н. пірагоў.

2. што. Моцна нагрэць, перагрэць на сонцы, печы і пад. (разм.).

Н. ногі на пяску.

3. каго-што. Апячы крапівой; наджаліць (пра насякомых; разм.).

|| незак. напяка́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

адба́віць, -ба́ўлю, -ба́віш, -ба́віць; -ба́ўлены; зак., што і чаго.

Аддзяліць, адліць, адсыпаць, адняць і пад. частку чаго-н., памяншаючы колькасць.

А. малака са збана.

|| незак. адбаўля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

◊

Хоць адбаўляй (каго-, чаго-н.) — надта многа (разм.).

|| наз. адбаўле́нне, -я, н. і адба́ўка, -і, ДМ -ўцы, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

панаця́гваць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак.

1. што. Нацягваючы, напяць усё, многае.

П. вяроўкі.

2. што. Надзець на сябе многа чаго-н., накрыцца чым-н. — пра ўсіх, многіх (разм.).

Дзеці панацягвалі на сябе коўдры.

3. чаго. Прыцягнуць, прынесці за некалькі прыёмаў вялікую колькасць чаго-н. (разм.).

П. галля.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)