працаздо́льнасць, ‑і, ж.
1. Фізічная здольнасць да працы, дзейнасці.
2. Здольнасць многа і прадукцыйна працаваць. — Колькі ў гэтага чалавека энергіі, якая працаздольнасць! — разважаў Максім. Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
скрэ́сліць, ‑лю, ‑літ, ‑ліць; зак., што.
Разм.
1. Пакрыць рознымі штрыхамі, закрэсліць у многіх месцах. Скрэсліць увесь ліст паперы.
2. Унесці многа паправак. Скрэсліць рукапіс.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Піцава́ць 1 ’многа працаваць, да стомы’ (докш., Янк. Мат.; шчуч., Сцяшк. Сл.; Нар. лекс.), ст.-бел. пицовати ’нарыхтоўваць харчы і фураж для войска’ (1511 г.) са ст.-польск. picować ’тс’, ’пасці’, відаць, пры ад’ідэацыі працаваць. Сюды ж піцу́га ’працавіты чалавек’ (Касп.; ушац., Филол. сб., 1966).
Піцава́ць 2 ’пакаваць, накладаць’ (навагр., Сцяшк. Сл.), ’многа накладаць, набіваць бітком’ (карэліц., Нар. сл.). Няясна. Магчыма, у сувязі з піцава́ць 1; параўн. яшчэ польск. picować ’напаўняць харчамі, прадуктамі’.
Піцава́ць 3 ’рэзаць тупым нажом або пілаваць тупой пілой’ (маладз., Янк. Мат.). Гукапераймальнае (?).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Трынды́каць ‘гаварыць абы-што’, ‘ледзьве хадзіць пасля хваробы’ (ТС), трынды́чыць ‘многа гаварыць’ (Мат. Маг.). Параўн. укр. тринди́кати ‘няўмела іграць на шчыпковым інструменце’, ‘несупынна гаварыць’. Экспрэсіўныя суфіксальныя ўтварэнні на базе імітатыва трынды, параўн. трындзець.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Suadelae multae fabricabunt atria stulte
Чым больш парад, тым горшы дом.
Чем больше советов, тем хуже дом.
бел. Дзе кухараў шэсць, там нечага есць. У сямі нянек дзіця без носу. Дзе нянек многа, там дзіця бязнога. Дзе трое на куце сядзіць, там у гаршку трасца кіпіць. Дзе гаспадыняў многа, там ладу няма. Дзе бабаў многа, там хата немяцёна.
рус. У семи нянек/мамок дитя без глазу. Чем больше поваров, тем хуже суп. У семи пастухов овцы не стало. Где нянек много, там дитя безного. Где много лекарей, там много недугов. У семи дворов один топор, да и тот без топорища.
фр. Plus il y a de cuisiniers moins la soupe est bonne (Чем больше поваров, тем хуже суп). Chez sept nourrices l’enfant sans yeux (У семи нянек дитя без глаз).
англ. Too many cooks spoil the broth (Слишком много поваров портят бульон).
нем. Viele Köche verderben den Brei (Много поваров портят кашу). Viele Hirten, übel gehütet (Много пастухов плохо стерегут).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
сли́шком нареч. зана́дта, заду́жа, залі́шне; (очень) ве́льмі;
сли́шком мно́го нали́ли воды́ зана́дта мно́га налілі́ вады́;
не сли́шком приле́жно не ве́льмі стара́нна;
э́то уж сли́шком гэта ўжо зана́дта.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
напе́рціся сов., прост.
1. (скопиться) напере́ться;
у ха́ту ~рлася мно́га людзе́й — в избу́ напёрлось мно́го люде́й;
2. напере́ться, нало́паться;
н. ка́шы — напере́ться (нало́паться) ка́ши
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
дзірва́н Запушчанае на многа гадоў і парослае травой поле; аблога (БРС). Тое ж дзерва́н, дзярва́н (Брасл., Маладз.), дзярва́н, дзярба́н (Сміл. Шат.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
За́ніц ’дарма’, ’многа’ (Шат.). Рус. (у Літве) за́ниц ’тс’ (< бел. ці польск.). З за ніц ’за нішто’; ніц < польск. nic ’нішто, нічога’. Націск на першым складзе можа ўказваць на польск. паходжанне слова ў цэлым.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
га́за, ‑ы, ж.
Гаручая вадкасць, якая атрымліваецца пры перапрацоўцы нафты. Валіць у лямпу газы. Пах газы. □ Газа была не чыстая, святла давала мала, капцела многа. Новікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)