1. У некаторых картачных гульнях — недабор пэўнай колькасці бітак, а таксама штраф за такі недабор.
2. Паўторны папераджальны ўдар у фехтаванні.
[Фр. remise.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ранго́ўтны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да рангоўта, прызначаны для яго. Рангоўтныя канаты.
2.Такі, у якога ёсць рангоўт (пра судна). Рангоўтнае судна.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цыкліза́цыя, ‑і, ж.
Аб’яднанне ў цыкл. Цыклізацыя работы рухавіка. □ Да закончаных цыклаў, да цыклізацыі меў вялікую прыхільнасць такі майстар верша, як Валерый Брусаў.«Полымя».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шчу́пленькі, ‑ая, ‑ае.
Разм.Памянш.-ласк.да шчуплы. Здрыгануўся хлопчык злёгку, К дзеду ціснецца бачком, Такі шчупленькі ён, крохкі, Вочкі ж бліскаюць агнём.Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ветравы́ (прым.) ’які мае адносіны да ветру’; ’прызначаны для аховы ад ветру’; ’такі, у якім вецер з’яўляецца рухаючай сілай’ (КТС, БРС). Укр.ві́трів ’які належыць да ветру’, вітровий ’які мае адносіны да ветру’, рус.смал.ветровой ’ветравы дух, які суправаджаецца ветрам’, ве́тровый, ветро́вый ’схільны да ўздзеяння ветру’, пск.ветрово́й ’ветраны (млын)’, рус.ветрово́й, ветро́вый (парень) ’легкадумны’, польск.wiatrowy ’звязаны з ветрам’; ’выкліканы ветрам’; ’такі, у якім рухаючая сіла — вецер’, н.-луж.wětšowy, wětšowaty, в.-луж.wětrowy ’ветравы, ветраны’, чэш.vštrový, славац.vetrový ’звязаны з ветрам’. Паўночнаславянскае ўтварэнне ад větr‑ і суф. ‑ovъ. У паўднёваславянскіх мовах (як і ў н.-луж.) да гэтага суфікса дадаюцца іншыя: славен.vẹtrǫ́ven, vetrovít, серб.-харв.ветро̀вит, ве̏трован, макед.ветровит, балг.ветровен, ветровит.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
хтозайм. (пыт.іадносн.) wer;
хто гэ́та (такі́)? wer ist das;
хто б гэ́та ні быў wer es auch sei, wer es auch sein mag;
хто там? wer (ist) da?
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
БА́ЗІС,
база (ад грэч. basis аснова), 1) у матэматыцы — найменшае падмноства некаторага мноства, з якога пэўнымі аперацыямі можна атрымаць любы элемент гэтага мноства. Напрыклад, 1 аперацыямі складання і множання можна атрымаць любы натуральны лік. У вектарнай прасторы такі набор вектараў, што адвольны вектар адназначна выяўляецца ў выглядзе лінейнай камбінацыі вектараў гэтага набору. Колькасць элементаў базісу наз. размернасцю прасторы. Гл. таксама Артаганальная сістэма, Артаганальнае пераўтварэнне.
2) У фізіцы базіс крышталічнай структуры — поўная сукупнасць каардынатаў цэнтраў атамаў у сіметрычна незалежнай вобласці крышт. структуры. Эксперыментальнае вызначэнне праводзіцца метадамі рэнтгенаўскага структурнага аналізу, электронаграфіі, нейтронаграфіі.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
АБ’Е́КТ ПРА́ВА,
пэўныя маёмасныя і немаёмасныя даброты і інтарэсы, паводле якіх адносіны рэгламентуюцца законам. Аб’ектам права з’яўляюцца паліт., працоўныя, гасп., сямейныя, зямельныя, маёмасныя і інш. адносіны. Прававыя нормы прадугледжваюць мадэль належных і магчымых паводзін членаў грамадства, правы і абавязкі дзярж. органаў, службовых асоб, грамадзян як удзельнікаў рэгулюемых грамадскіх адносін. З дапамогай прававых нормаў дзяржава прымушае іх выбіраць такі варыянт паводзін, які адпавядае інтарэсам грамадства. Не з’яўляюцца аб’ектамі права грамадскія адносіны неправавой прыроды — адносіны сяброўства, кахання, супрацоўніцтва і інш., што рэгулююцца нормамі маралі, рэлігіі, культуры і г.д.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Тыкі — энклітычная часціца, што далучаецца да слоў для пацвярджэння сказанага: мне тыкі гэта на руку (Нас.), my ŭżo uwidzieli, szto tyki i praŭda (Ф. Багушэвіч). Параўн. макед.тики ‘ну вось’: така тики! ‘значыць так!’ (з адценнем недаверу). Аналагічныя па паходжанні з тыка1, такі2, ‑тка/‑ткі‑ і пад.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
нешчаслі́вы, ‑ая, ‑ае.
1. Які прыносіць няшчасце, гора; поўны няшчасця. Нешчаслівы дзень. □ Нямала Бачыў ён [дуб] пакут, Як рос на панскім полі; Спяваў пад ім прыгонны люд Аб нешчаслівай долі.Броўка.
2.Такі, якому не дадзена шчасця, радасці; няшчасны. Без маткі нешчаслівыя дзеткі.Прыказка.
3. Які не прынёс або не прыносіць удачы. Нешчаслівы латарэйны білет.
4.Такі, якому не спрыяе поспех, шчасце. Нешчаслівы сапернік.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)