БАРЭ́ЙША Міхась

(Міхаіл Уладзіміравіч; 4.1.1950, в. Новы Лад Верхнядзвінскага р-на Віцебскай вобласці — 13.8.1990),

бел. пісьменнік. Скончыў БДУ (1981). Працаваў на Полацкім хім. камбінаце, у прэсе. Друкаваўся з 1973. Проза Барэйшы (зб. «Крыніца, чыстая вадзіца», 1988) пра жыццё нашага сучасніка, падзеі Вял. Айч. вайны. Пісаў апавяданні, гумарэскі, нарысы, эсэ.

т. 2, с. 336

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

АБРА́МАЎ Кузьма Рыгоравіч

(н. 12.11.1914, с. Старыя Найманы Вялікаберазнякоўскага р-на, Мардовія),

мардоўскі пісьменнік. Засл. пісьменнік Мардовіі (1964). Аўтар рамана-трылогіі «Найман» (1957—64; пра жыццё мардоўскай вёскі 1920—50-х г.), раманаў «Свая ноша не цягне» (1967), «Сцяпан Эрзя» (1977, біягр.), «Дзяўчына з вёскі» (1980), зб-каў апавяданняў.

т. 1, с. 37

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

іды́лія

(гр. eidyllion = карцінка)

1) жанравая разнавіднасць буколікі, паэтычны твор, у якім ідэалізавана абмалёўваецца сельскі быт на ўлонні прыроды;

2) перан. мірнае, шчаслівае, гарманічнае жыццё, існаванне пераважна на ўлонні прыроды (напр. і. вясковага жыцця).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

стэнагіграбіёнтны

(ад стэна- + гр. hygros = вільготны + bios = жыццё)

здольны жыць толькі пры пэўнай вільготнасці асяроддзя;

с-ыя жывёлы — жывёлы, для існавання якіх патрабуюцца вузка абмежаваныя ўмовы вільготнасці асяроддзя (напр. вільготныя тропікі, пустыні і г.д.).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

удыха́ць, удыхну́ць

1. éinatmen vt;

2. перан. (узбудзіць, абудзіць што-н.) éinflößen vt, éinhauchen vt;

удыха́ць у каго-н. му́жнасць éinflößen vt;

удыха́ць жыццё ў якую-н. спра́ву éiner Sáche (D) Lében éinhauchen

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Schánze

I

f -, -n вайск. ако́п, земляно́е ўмацава́нне

II

sein Lében in die ~ schlágen* — рызыкава́ць жыццём, ахвярава́ць жыццё (дзеля чаго-н.)

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

Éhe

f -, -n шлюб, сяме́йнае жыццё

éine ~ schlíeßen* [éingehen*] — узя́ць шлюб

~ bréchen* — паруша́ць шлю́бную ве́рнасць

die ~ schéiden* [áuflösen, trénnen*] — скасава́ць шлюб

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

osiadły

osiadł|y

1. які асеў;

2. аселы, аседлы;

wieść życie ~e — весці аселае жыццё;

kraj ~y — заселены край

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

«ГІСТО́РЫЯ ПРА ВАРЛАА́МА І ІАСА́ФА»,

помнік перакладной бел. л-ры 17 ст. Арыгінал узнік у Індыі на аснове нар. паданняў пра Буду. Праз перс. і араб. пасрэдніцтва стаў вядомы грэкам, у 11 ст. — усх. славянам. У аповесці апісваецца жыццё інд. царэвіча Іасафа, які пад уплывам хрысц. прапаведніка Варлаама прыняў новую веру, далучыў да хрысціянства свайго бацьку і народ, а потым пакінуў свецкае жыццё і зрабіўся пустэльнікам. Твор прасякнуты царк.-аскетычнай тэндэнцыяй, ідэяй аб усепераможнай сіле хрысц. веравучэння. Бел. пераклад надрук. ў 1637 у Куцеінскай друкарні (у Оршы) і стаў непасрэднай крыніцай рус. перакладу, апубл. ў 1681 у Маскве. Прытчы з аповесці выкарыстоўваліся пісьменнікамі, праніклі ў фальклор. У 18 ст. на Беларусі ўзніклі фалькл. перапрацоўкі твора («Алісахвій-царэвіч» і інш.).

В.А.Чамярыцкі.

т. 5, с. 276

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ВАНШЭ́НКІН Канстанцін Якаўлевіч

(н. 17.12.1925, Масква),

рускі паэт. Скончыў Літаратурны ін-т імя Горкага (1953). Першая кніга «Песня пра вартавых» (1951). Любоў да чалавека і прыроды, успаміны пра Айч. вайну, абавязак перад сваім часам у зб-ках «Партрэт сябра» (1955), «Вокны» (1962), «Павароты святла» (1965), «Дотык» (1972), «Характар» (1973), «Познія яблыкі» (1980), «Галінка» (1981) і інш., паэме «Жыццё чалавека» (1980; Дзярж. прэмія СССР 1985). Аповесці і апавяданні ў кн. «Вялікія пажары», «Армейскае юнацтва» (абедзве 1964). Аўтар кнігі ўспамінаў, літ. нарысаў «Накіды да рамана» (1973), «Твары і галасы» (1978); тэкстаў папулярных песень «Я люблю цябе, жыццё», «Як праводзяць параходы» і інш.

Тв.:

Собр. соч. Т. 1—3. М., 1983—84.

Літ.:

Михайлов А. Константин Ваншенкин. М., 1979.

т. 3, с. 505

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)