Verbum

наві́снуць, -ну, -неш, -не; навіс, -сла; зак.

1. Спусціцца, звесіцца нізка над чым-н., на што-н.

Валасы навіслі на вочы.

Над ракой нізка навіслі вербы.

2. Распасцерціся, апусціцца, размясціцца нізка над чым-н.

Туман навіс над ракой.

Ноч навісла над горадам.

3. перан., над кім-чым. Узнікшы, з’явіўшыся, пачаць пагражаць каму-, чаму-н.

Над краінай навісла небяспека.

|| незак. навіса́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

нагрэ́ць, -грэ́ю, -грэ́еш, -грэ́е; -грэ́ты; зак.

1. што і чаго. Зрабіць цёплым ці гарачым.

Н. вады.

2. што. Узняць тэмпературу ў памяшканні.

Н. пакой.

3. перан., каго-што. Падмануўшы, прымусіць панесці страту (разм., іран.).

Н. на вялікую суму грошай.

|| незак. награва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 1 і 2 знач.); наз. награва́нне, -я, н.

|| наз. нагрэ́ў, -грэ́ву, м. (да 1 і 2 знач.).

надзялі́ць, -дзялю́, -дзе́ліш, -дзе́ліць; -дзе́лены; зак., каго-што кім-чым.

1. Даць у асабістае карыстанне, выдзеліць як долю.

Н. зямлёю.

2. Даць як гасцінец, падарунак, падарыць.

Н. дзяцей цукеркамі.

3. перан. Адарыць каго-н. якімі-н. якасцямі (сілай, здольнасцямі і пад.).

Н. вялікай сілай волі.

Н. уладай.

|| незак. надзяля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

|| наз. надзе́л, -у, м. і надзяле́нне, -я, н.

разбі́цца, разаб’ю́ся, разаб’е́шся, разаб’е́цца; разаб’ёмся, разаб’яце́ся, разаб’ю́цца; разбі́ся; зак.

1. Раскалоцца ад удару, трэснуць, распасціся на часткі.

Шклянка разбілася.

Самалёт разбіўся.

2. перан. Расстроіцца, разбурыцца.

Разбіліся планы.

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Раздзяліцца на часткі, групы.

Р. на атрады.

4. Пашкодзіць, разбіць сабе да крыві частку цела пры падзенні, удары або забіцца насмерць.

Р. насмерць.

|| незак. разбіва́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

разлічы́цца, -лічу́ся, -лі́чышся, -лі́чыцца; зак.

1. з кім. Цалкам расплаціцца з кім-н.

Р. з крэдыторамі.

2. перан., з кім. Адпомсціць каму-н. за што-н.; звесці рахункі з кім-н.

Р. з крыўдзіцелем.

3. Звольніцца, узяць разлік (разм.).

Р. на рабоце.

4. Зрабіць разлік у страі.

Па парадку нумароў разлічыся!

|| незак. разлі́чвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

|| наз. разлі́к, -у, м.

разрадзі́ць, -раджу́, -ра́дзіш, -ра́дзіць; -ра́джаны; зак., што.

1. Выняць зарад (з агнястрэльнай зброі).

Р. гранату.

2. Пазбавіць электрычнага зараду.

Р. акумулятар.

3. перан. Ліквідаваць напружанасць, аслабіць сілу праяўлення чаго-н.

Р. атмасферу ў сям’і.

|| незак. разраджа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. разра́дка, -і, ДМ -дцы, мн. -і, -дак, ж. і разра́д, -у, М -дзе, м. (да 1 знач.).

|| прым. разра́дны, -ая, -ае.

рассе́яцца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -се́ецца; зак.

1. Падаючы, сеючыся, рассыпацца ў розныя бакі, папасці ў розныя месцы.

2. Размеркавацца, размясціцца на вялікай прасторы, у розных месцах.

Байцы рассеяліся па лесе.

3. перан. Прайсці, знікнуць (пра якое-н. непрыемнае пачуццё).

Мая трывога не рассеялася.

|| незак. рассе́йвацца, -аецца і рассява́цца, -а́ецца.

|| наз. рассе́йванне, -я, н. і рассява́нне, -я, н.

рассы́паць, -плю, -плеш, -пле; -паны; зак.

1. што. Высыпаць, раскідаць, рассеяць па паверхні.

Р. вішні.

Р. грыбы.

2. што. Насыпаючы, размеркаваць, размясціць.

Р. бульбу ў два мяхі.

3. перан., каго-што. Размясціць уроскідку на якой-н. прасторы.

Р. роту ўздоўж дарогі.

|| незак. рассыпа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. рассыпа́нне, -я, н. і рассы́пка, -і, ДМ -пцы, ж. (да 2 знач.; разм.).

расцані́ць, -цаню́, -цэ́ніш, -цэ́ніць; -цэ́нены; зак.

1. што. Вызначыць цану чаго-н.; ацаніць.

Р. тавар.

2. перан., каго-што. Вызначыўшы свае адносіны да каго-, чаго-н., даць ацэнку, ацаніць.

Р. чый-н. талент.

|| незак. расцэ́ньваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. расцэ́нка, -і, ДМ -нцы, ж. (да 1 знач.) і расцэ́ньванне, -я, н.; прым. расцэ́начны, -ая, -ае (да 1 знач.).

Расцэначная ведамасць.

рой, -ю, мн. раі́, -раёў м.

1. Вялікая колькасць насякомых, якія кружацца ў паветры.

Р. мошак.

2. Сям’я пчол (або іншых падобных насякомых), якія ўтвараюць на чале з маткай адасобленую групу.

Пчаліны р.

3. перан. Мноства, вялікая колькасць каго-, чаго-н.

Р. думак.

|| прым. ро́евы, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.) і ро́йны, -ая. -ае (да 2 знач.).

Роевыя пчолы.

Ройны вулей.