суправаджа́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.

1. каго-што. Ісці, ехаць разам з кім‑н. у якасці спадарожніка, правадніка. Не было ні адной лекцыі, або рэферата, каб .. [жонка] не суправаджала .. [Луцкевіча] туды. Машара. Макс і надумаўся скарыстаць .. [веласіпед] для Васілька, каб той мог суправаджаць яго і ў паездках. Маўр. Сцяпанаў быў здаволены, што астаўся адзін, што не трэба суправаджаць новага чалавека, паказвацца ў штабе. Алешка. // Ісці, ехаць разам з кім‑, чым‑н., канваіруючы або ахоўваючы каго‑, што‑н. — А гэтыя хлопцы, — паказаў .. [сувязны] на групу аўтаматчыкаў, — будуць вас суправаджаць да наступнага лесу... Няхай. Ззаду заліваліся брэхам нямецкія аўчаркі, якія суправаджалі канвой. Лынькоў. // перан. Быць разам у час чыйго‑н. шляху; спадарожнічаць каму‑, чаму‑н. Ад гэтай .. [пераклічкі], што заўсёды суправаджае пачатак жніва, было ў полі неяк прыемна, весела і ў гэты вячэрні час, калі праца скончылася. Хадкевіч. Шум, мітусня, галашэнне сірэн, няспынны рух людзей і машын цябе прыгнятаюць і суправаджаюць да той хвіліны, пакуль ты не ўвойдзеш у памяшканне. Кавалёў.

2. што. Адбывацца, быць у наяўнасці адначасова з чым‑н. Музыка суправаджае спевы. □ У большасці выпадкаў працэс сцяжэння суправаджаюць і іншыя фанетычныя працэсы: працэсы асіміляцыі, а часамі і выпадзення. Юргелевіч.

3. што чым. Прыкладаць да чаго‑н., дапаўняць чым‑н. Суправаджаць тэкст заўвагамі.

4. што. У музыцы — акампаніраваць каму‑, чаму‑н.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сустрэ́ча, ‑ы, ж.

1. Спатканне з кім‑, чым‑н. пры руху з розных бакоў. І Вышамірскі і Мішка аслупянелі ад такой нечаканай сустрэчы. Бядуля. Сумеўся, бо часта ўспамінаў [Юра] выпадковую сустрэчу ля купкі меднастволых соснаў. Карпаў. // Сход, сумеснае знаходжанне дзе‑н. для абгаварэння чаго‑н. або ў сувязі з прыездам, прыходам каго‑н. Сустрэча кандыдатаў у дэпутаты з выбаршчыкамі. □ Кожны год праводзяцца сустрэчы партызан з былымі кіраўнікамі партызанскага руху на Беларусі або з роднымі і блізкімі герояў-землякоў. Кулакоўскі. Пасля прыязнай таварыскай гутаркі ў рабочым клубе мы пайшлі на сустрэчу з гданьскімі пісьменнікамі. Пестрак. // Спартыўнае спаборніцтва. Таварыскія сустрэчы па хакею. □ [Вадзім:] — Шкада, што цябе не было на сустрэчы. Паглядзеў бы, як я два мячы забіў, пад самую перакладзіну. Асіпенка. Абвясціў свісток суддзі, Што канец сустрэчы. Гілевіч. // Паядынак, бітва. На месцы .. сустрэчы з ворагам бушаваў лясны пажар. Колас.

2. Спатканне, часцей умоўленае, дзвюх або некалькіх асоб. Назначылі час сустрэчы [дзед Талаш і Папас] і разышліся. Колас. Паўлік ішоў павольна, бо дома яго чакала таксама сустрэча не з радасных. Краўчанка. Наступная сустрэча адбылася праз тыдзень, на .. кватэры [Наташы]. Шчарбатаў.

3. Падрыхтаваны прыём каго‑, чаго‑н.; урачыстасць з прычыны надыходу, прыбыцця каго‑, чаго‑н. У канцы пералічваліся абавязкі, якія бярэ на сябе атрад, рыхтуючыся да свята і сустрэчы дарагіх гасцей. Якімовіч.

•••

Да сустрэчы — да спаткання.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шанава́ць, ‑ную, ‑нуеш, ‑нуе; незак.

1. каго-што. Беражліва адносіцца, берагчы каго‑, што‑н. Наогул трэба адзначыць, што пінгвіны вельмі шануюць і берагуць свае яйкі. Маўр. — Не шануеш ты сябе, Каця, — уздыхнуўшы, сказала Мурашова. Скрыган. Шануй каня дома, а ён цябе ў дарозе. Прыказка. // што. Не даваць расходавацца чаму‑н. дарэмна; трымаць у цэласці. Шанаваць грошы.

2. каго-што. Клапатліва засцерагаць, берагчы ад чаго‑н. І пачаў [Несцер] гаварыць аб маладосці, што трэба шанаваць маладосць, бо старасці клікаць не трэба. Пестрак.

3. каго-што. Адносіцца з пашанай, павагай да каго‑, чаго‑н. Шанаваць народныя традыцыі. □ Стары Крышан шанаваў свайго зяця Рамана за працавітасць, цвярозасць і сумленне. Грахоўскі. Шануюць людзі памяць аб Крылове, аб яго Косціку... Шамякін. // Цаніць; надаваць; вялікае значэнне чаму‑н. Мельнік вельмі шанаваў свой аўтарытэт. Гамолка. // што. Захоўваць што‑н., прытрымлівацца чаго‑н. — Стойце, хлопцы, давай Шанаваць парадак. Колас. [Карпавіч:] — Я хоць і гарачы, а дысцыпліну нашу шаную... Машара. // што. Аддаваць перавагу. Любяць у Грынях кіно — будуць па колькі разоў глядзець; шануюць танцы — да раніцы і старыя і малыя выседзяць. Пташнікаў. Ну а гэты [чалавек] — шанаваў шпаргалку: Слабасць гэтакую меў здаўна. Гілевіч.

4. каго. Песціць. Андрэя Касцяневіча жыццё не вельмі шанавала. Бацька яго загінуў на фронце, а ў маці, акрамя Андрэя, было яшчэ двое малодшых: Барыс і Наста. Чарнышэвіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

язы́к м.

1. Zúnge f -, -n;

2. (звана) Klöppel m -s, -;

3. (палонны) Gefángene (sub) m -n, -n;

узя́ць языка́ éinen Gefángenen néhmen* [machen];

◊

злы язы́к éine böse Zúnge, éine spítze Zúnge;

у яго́ до́бра падве́шаны язы́к er ist flink mit der Zúnge, er ist rédegewandt;

трыма́ць язы́к за зуба́мі die Zúnge im Zaum hálten*; den Schnábel hálten* (разм.);

прыкусі́ць язы́к sich (D) auf die Zúnge béißen*;

хто цябе́ за язы́к цягну́ў? разм. kannst du déine Zúnge nicht zügeln?;

гэ́тае сло́ва кру́ціцца ў мяне́ на языку́ dieses Wort liegt [schwebt] mir auf der Zúnge;

◊

у яго́ што ў галаве́, то́е і на языку́ er hat [trägt] das Herz auf der Zúnge;

языко́м мянціць спі́на не балі́ць ≅ lass doch die Ménschen réden – sie réden über jéden;

языко́м Ві́льні дапыта́еш ≅ mit Frágen kommt man durch die Welt

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

with [wɪð] prep.

1. з/ca; ра́зам з; сяро́д;

work with smb. працава́ць з кім-н.;

go with the times не адстава́ць ад ча́су;

in company with ра́зам з;

with each оther адзі́н з адны́м;

stay with one’s parents жыць у бацько́ў

2. (перадаецца тв. скл.) за; на;

cut with a knife рэ́заць нажо́м;

see smth. with one’s own eyes ба́чыць на свае́ во́чы;

buy smth. with money купі́ць што-н. за свае́ гро́шы;

decorated with flowers упрыго́жаны кве́ткамі;

covered with snow пакры́ты сне́гам

3. (паказвае наяўнасць чаго-н.) у, пры, з (сабо́ю);

He had no money with him. У яго з сабою не было грошай.

4. (паказвае на прычыну) з, ад;

shiver with cold дрыжа́ць ад хо́ладу

5. (паказвае на месца) у;

Leave the key with the neighbour. Пакінь ключ у суседа.

6. (паказвае адносіны да чаго-н./каго-н.);

be angry with smb. злава́цца на каго́-н.

7. нягле́дзячы на;

With all his faults we liked him. Нягледзячы на ўсе яго недахопы, мы любілі яго.

♦

be with smb. infml : I’m af raid I’m not quite with you. Баюся, што не разумею цябе.

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

таму́ I

1. нареч. потому́; (вот почему — ещё) поэ́тому; (по этой причине — ещё) оттого́;

мне няма́ калі́, т. я і не магу́ прыйсці́ — мне не́когда, потому́ (поэ́тому, оттого́) я и не могу́ прийти́;

2. нареч. (для того, с этой целью) зате́м;

по́йдзем у кіно́? — Я т. і зайшо́ў да цябе́ — пойдём в кино́? — Я зате́м и зашёл к тебе́;

3. союз в сочетании со словом што потому́ что, оттого́ что, и́бо, та́к как;

не ем, т. што няда́ўна абе́даў — не ем, потому́ что (оттого́ что, и́бо, та́к как) неда́вно обе́дал;

не прыйшо́ў т., што не меў ча́су — не пришёл потому́, что (оттого́, что; и́бо; та́к как) не име́л вре́мени;

◊ а т. — а поэ́тому, а посему́

таму́ II мест., в дат. п. тому́; см. той

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Калы́ска 1 ’плецены або драўляны дзіцячы ложак (звычайна падвешаны на вяроўках да столі), які можна калыхаць, гушкаць’ (БРС, ТСБМ, Бяльк., Гарэц., Грыг., Касп.; КЭС, лаг.; Мал., Мат. Гом.), колысочка (Радч., Сержп. Прымхі, Сцяшк., Шат., Яруш.), калыска‑палатнянка ’палатняная калыска накшталт заплечнай ношкі’ (Жд. 3), ’гушкалка’ (Нас.), ’арэлі, гушкалка’ (Сл. паўн.-зах., ТС, Ян.). Укр. колиска ’люлька’ і ’арэлі, гушкалка’, рус. колыска ’тс’, польск. kołyska ’люлька’ (і ст.-польск.; Слаўскі (2, 377) звяртае ўвагу толькі на спарадычныя фіксацыі ў гаворках), чэш. мар. kolíska ’люлька’, славац. kolíska ’тс’. У гаворках не заўсёды паслядоўна слова азначае рэалію з «маятнікавым» рухам, што, відаць, пазнейшае і для этымалогіі неістотна. Лінгвагеаграфія не выключае магчымай экспансіі рэаліі разам з назвай, аднак акрэсліць цэнтр інавацыі (усх.-слав. тэрыторыя?) даволі цяжка. Паводле Слаўскага, 2, 377, паўн.-слав. *kolysъka ад *kolysati (гл. пад. калыхаць).

Калы́ска 2 ’паглыбленне ў адным бервяне, у якое кладуцца іншыя, каб не раскачваліся пры перавозцы’ (Жд. 3). У іншых слоўніках як быццам не адзначаюцца. Апісанне рэаліі не вельмі дакладнае, па гэтай прычыне сувязь з калыска 1 (перанос па функцыі? форме?) уяўляецца не адзіна магчымай, ва ўсякім разе шэраг роднасных лексем сведчыць аб апасродкаванай сувязі, пашырэнні новага тэрміналагічнага значэння. Так, звяртаюць на сябе ўвагу рус. валаг. колыга і калыга ’крыты выгіб (палазок, абручоў і да т. п.)’, дзе сувязь (семантычная з калыска 1) можа быць яшчэ непасрэднай, арханг. колыга ’кожны з двух падоўжаных бакавых брусоў, якія злучаюць пярэднюю і заднюю часткі дроў’. Невялікая надзейнасць такога супастаўлення ў тым, што сувязь з рус. калыга, калыжка і да т. п. з’яўляецца праблематычнай. Бел. хутчэй за ўсё рэгіянальны наватвор.

Калы́ска 3 ’агрэх’ (Мат. Гом.). Ілюстрацыя ўдакладняе: «На полі ў цябе асталася калыска», аднак рэалія застаецца няяснай — ці гэта агрэх пры пасеве, ці пры ўборцы. У іншых крыніцах не фіксуецца. Сувязь з калыска 1 не выключана, развіццё значэння: ’паглыбленне ў глебе’ → ’месца, адкуль цяжка выкасіць што-н.’ → ’агрэх’. Далей, калі назва абагульняецца, ’агрэх наогул’. Іншы варыянт тлумачэння зыходзіць з таго, што калыска азначае ’агрэх пры пасеве’. У такім выпадку слова можна параўнаць з вытворнымі ад лысы, якія ў рус. гаворках з’яўляюцца цікавым матэрыялам для рашэння гэтай задачы. Так, у СРНГ знаходзім лысина ’прагаліна, лужок ў лесе’, лысить ’пакідаць прабел’ і ’пакідаць пры падмятанні падлогі поласы пылу’, лыситься ’праясняцца (пра неба)’. Цікавым з’яўляецца і такі выраз як лысо ’рабіць абы як’, далей, наяўнасць структурна падобных дэрыватаў: лыска ’мянушка жывёл з белай плямай на лбе’ і ’адзнака на кары дрэва сякерай або нажом’. У плане структурна дакладнай паралелі можна прывесці рус. церск. колыснуться ’памерці, прапасці’, аднак статус гэтай перыферыйнай лексемы вельмі няясны (адзінкавая фіксацыя). Апрача таго. прэфіксальны (з ко‑/ка‑) зыходны дзеяслоў з адпаведным значэннем як быццам не зафіксаваны, і гэта таксама зніжае надзейнасць версіі. Па кодле геаграфіі (калі прыняць першую версію) — рэгіянальны наватвор.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

what

[hwʌt]

1.

pron.

1) пыта́льны: што, які́

What is it? — Што гэ́та?

What of it? — Што з гэ́тага?

So what? — Ну, дык што з гэ́тага?

What is the matter? — Што ста́лася? У чым спра́ва?

What is your name? — Тваё імя́? Як цябе́ зваць?

2) адно́сны

I know what you mean — Я ве́даю, што ты хо́чаш сказа́ць

Do what you please — Рабі́, што табе́ хо́чацца

2.

adj.

1) які́, като́ры

What time is it? — Като́рая гадзі́на?

2) той, які́; які́

Put back what money is left — Палажы́ наза́д гро́шы, што засталі́ся

3) што за

What a beautiful day! — Што за прыго́жы дзень!

What a pity! — Шкада́!

What luck! — Што за шча́сьце!

3.

adv.

як, нако́лькі

What does it matter? — Яко́е гэ́та ма́е зна́чаньне?

4.

interj.

што

What! Are you late again? — Што? Ты ізно́ў спазьні́ўся?

•

- and what not

- what for

- what have you

- what if

- what’s what

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

about

[əˈbaʊt]

1.

prep.

1) пра каго́-што; аб кім-чым

a book about Belarus — кні́га пра Белару́сь

We talked about you — Мы гавары́лі пра цябе́

2) каля́, ля чаго́

Come about three o’clock — Прыйдзі́ каля́ трэ́цяй гадзі́ны

3) наво́кал чаго́

a fence about the garden — плот наво́кал гаро́ду

4) пры кім-чым

5) па кім-чым

children’s toys scattered about the room — дзіця́чыя ца́цкі параскіда́ныя па пако́і

The dog ran about the yard — Саба́ка бе́гаў па двары́

2.

adv.

1) блізу́; больш-менш

The bottle is about empty — Пля́шка блізу́ пуста́я

He is about my size — Ён больш-менш майго́ ро́сту

2) наво́кал, наўко́ла

to look about — разгляда́цца наўко́ла

to turn about — завярну́цца наза́д

3) зь ме́сца на ме́сца; туды́-сюды́

to shuffle papers about on a desk — перакіда́ць зь ме́сца на ме́сца папе́ры на стале́

4) у адваро́тным кіру́нку

to face about — абярну́цца за́дам

•

- about to

- up and about

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

из-за предлог с род.

1. (при обозначении действия или движения откуда-л.) з-за (каго, чаго);

смотре́ть из-за две́ри глядзе́ць з-за дзвярэ́й;

прие́хал из-за мо́ря прые́хаў з-за мо́ра;

из-за ту́чи вы́плыла луна́ з-за хма́ры вы́плыў ме́сяц;

встать из-за стола́ уста́ць з-за стала́;

2. (по причине, по вине кого-, чего-л.) праз (каго, што), за (што і чым), па (чым), з прычы́ны (чаго), з-за (чаго);

из-за тебя́ мы опозда́ли праз цябе́ мы спазні́ліся;

из-за отсу́тствия за адсу́тнасцю, з прычы́ны адсу́тнасці;

из-за сла́бости па сла́басці, з прычы́ны сла́басці;

из-за дождя́ отъе́зд не состоя́лся з-за дажджу́, з прычы́ны дажджу́ ад’е́зд не адбы́ўся;

3. (ради) дзе́ля (каго, чаго);

из-за куска́ хле́ба дзе́ля кава́лка хле́ба.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)