Во́стрыца бат. ’Deschampsia Р. В.’ (КТС, Кіс.). Рус. остри́ца ’Sagina’, укр. остри́ця ’Asperugo procumbens’, польск. ostrzyce, чэш. ostřice ’Carex’. Ад востры (гл.) паводле формы лісця (Махэк₂, 421).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Марге́лка, марке́лка ’сялянская белая лямцавая шапка канічнай формы без брыля’ (віц., Шн. 3; Грыг., Дэмб. 2, Малч., Нас., Бяльк., Растарг.; Мат. Маг.; Нар. Гом.). Да магерка (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Прэ́каль ’паркаль’, прэкалёвый ’зроблены з паркалю, паркалёвы’ (Бяльк.). Да паркаль (гл.); відаць, з пераасэнсаваннем пачатку зыходнай формы паркаль (< польск. perkal) як прыстаўкі прэ‑ (атаясамленай з польск. prze‑).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
гра́вель
1. Бялявага колеру зямля з невялікімі каменьчыкамі рознай формы; гравій (Глуск. Янк. I, Нясв., Слаўг.). Тое ж гра́віль (Слаўг.).
2. Буйны пясок, жвір; парода з дробных каменьчыкаў (Ст.-дар.). Тое ж гра́вік. (Ст.-дар.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
Во́хкаць (БРС, Шат., Бяльк.). Укр. е́хкати ’тс’. Дэмінутыўная форма ад вохаць; гэтыя формы пашыраны ва ўкр. мове і менш — у бел. (Чарнецкі, Мовазнаўства, 1970, 5, 28 і наст.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Крыжо́ўка ’прылада для лоўлі рыбы з берага’ (З нар. сл.). Вытворнае ад крыгай (гл.). На ‑оука/‑ёука, магчыма, непасрэдна да формы прыметніка *крыгавы (гл. Сцяцко, Афікс. наз., 121).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Кудэ́ма ’куды’ (Сцяшк. Сл., Кліх). Гл. куды. Формы кудэма‑сюдэма рыфмаваныя як польск. kędy‑owędy. Элемент ‑эма, магчыма, да дзеяслоўнай флексіі 1‑й ас. мн. л. цяп. часу.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ля́тка (у прымаўках) ’год’, ’лета’ (Нас.). З польск. latko — памяншальнае да lato ’лета’ (Цвят., 53). У бел. песнях, аднак, часта ўжываюцца дэмінутыўныя формы з суфіксам ‑к‑а (жы́тка).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пась ’пашча’ (шум., Сл. ПЗБ). З формы пасць (гл.) < прасл. pasťb < pad‑tь < ipasti, padę — гл. пасці і, у якой сʼц’ > сʼс’ (пра гэта гл. Карскі, 1, 360).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Перапялі́ца (перапелі́ца) ’агульная назва птушак’ (Інстр. 2), перапялі́ца ’перапёлка’ (рэч., Нар. Гом.), пэрэпэліца ’тс’ (Дразд.; Бес.; Мат. Гом.). Да перапёлка (гл.). Формы з суф. ‑іца ўяўляюцца больш архаічнымі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)