капта́л

(ням. Kaptal, ад Kaptalband)

баваўняная або шаўковая стужка з патоўшчаным краем, якая служыць для змацавання кніжных аркушаў.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

карбюрыза́тар

(ад лац. carbo = вугаль + urare = паліць)

матэрыял, які служыць для цэментавання (узбагачэння вугляродам) паверхні вырабаў са сталі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

пунктбо́л

(ад пункт + англ. ball = мяч)

невялікі падвешаны скураны мяч, набіты конскім воласам, які служыць баксёрам для трэніроўкі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

стэ́ндэр

(ням. Stander)

металічная калонка, прыладжаная на падземны вадаправодны кран, якая служыць для перадачы вады ў пажарны рукаў.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

Кнот ’спецыяльная стужка або скручаная ніць, якая служыць для гарэння ў газавай лямпе, свечцы’ (ТСБМ, Нас., Шат., Сл. паўн.-зах., КЭС, лаг., Нік., Няч., Бяльк., Нік. Очерки, Гарэц., Грыг., Мат. АС). Укр. гніт, рус. кнот праз польск. knot запазычанне з с.-в.-ням. knote ’вузел’ (Слаўскі, 2, 288).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Праполіс ’пчаліны клей, вуза’ (ТСБМ), прапа́ліс, праполіс, про́пуліс ’тс’ (Сл. ПЗБ). З рус. пропо́лис, якое з грэч. πρόπολις < πρό‑ ’перад’ і πολις ’горад’ (СИС, 413). Назва узнікла, відаць, таму, што праполіс служыць для замазвання шчылін у вуллі і для іншых мэт і тым самым, як быццам, абараняе пчаліны ’горад”.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

рабо́тать несов.

1. працава́ць, рабі́ць;

рабо́тать по на́йму працава́ць па на́йме;

рабо́тать над кни́гой працава́ць над кні́гай;

рабо́тать со словарём працава́ць са сло́ўнікам;

рабо́тать в колхо́зе працава́ць (рабі́ць) у калга́се;

парово́зы рабо́тают на не́фти и угле́ параво́зы працу́юць на на́фце і ву́галі;

2. (действовать) дзе́йнічаць, служы́ць;

рука́ не рабо́тает рука́ не дзе́йнічае (не слу́жыць);

◊

рабо́тать над собо́й працава́ць над сабо́й;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

крытэ́рый, ‑я, м.

Прызнак, на аснове якога праводзіцца ацэнка, азначэнне або класіфікацыя чаго‑н.; мерка. Пытанне аб сутнасці і назначэнні мастацтва служыць у класавым грамадстве крытэрыем падзелу мастакоў на два лагеры. У. Калеснік. Мастацкая літаратура служыць крытэрыем, на які прыходзіцца раўняцца пры адборы ў літаратурную мову розных моўных выяўленчых сродкаў. Шакун.

•••

Крытэрый ісціны (кніжн.) — мерка для вызначэння правільнасці, дакладнасці нашых ведаў, адпаведнасці нашых адчуванняў, уяўленняў, паняццяў аб’ектыўнай рэальнасці.

[Ад грэч. kritērion — сродак для суджэння, рашэння.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ша́фа, ‑ы, ж.

1. Прадмет мэблі ў выглядзе высокай стаячай скрынкі з дзверцамі, які служыць для захоўвання чаго‑н. Тут [у святліцы] стаяла шафа, вялікі куфар, засланы белым абрусам, стол і нават некалькі крэслаў. Зарэцкі. Старая дастала з шафы слоік з маслам, аладкі, у шклянку наліла халоднага ўжо чаю. Мікуліч.

2. Прыстасаванне ў выглядзе скрынкі са створкай або дзверцамі, якое служыць для якіх‑н. мэт (сушкі, выпечкі і пад.). Сушыльная шафа. Выцяжная шафа.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пад’язны́, ‑ая, ‑ое.

Які служыць для пад’езду (у 1 знач.); па якім можна пад’ехаць куды‑н. Пад’язная дарога. Пад’язныя пуці. □ [Язэп] абышоў [элеватар], зайшоў на шырокі двор з пад’язнымі пляцоўкамі. Асіпенка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)