Валапю́к (БРС). Праз рус. волапюк з франц. (штучнае слова) < англ. world ’свет’ і speak ’гаварыць’ (Блох-Вартбург, 646; Скіт, 695; Шанскі, 1, В, 147).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ґвэ́ґня ’багна’ (Сл. паўн.-зах.). Магчыма, звязана (як гэта наогул бывае ў назвах багны) з гукапераймальным дзеясловам гвягаць ’гаварыць недарэчнае, звягаць’ (Сл. паўн.-зах.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Курале́сіць ’гаварыць недарэчнае, балбатаць’ (Сл. паўн.-зах.). Ст.-рус. курелейсон < ст.-грэч. κύριε ἐλέησον ’божа памілуй’. Гэта сакральная формула вымаўлялася няясна. Адсюль значэнне ’балбатаць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Малдзіць ’гаварыць адно і тое ж, бубніць’ (ваўк., Сл. ПЗБ). Паводле Грынавяцкене (там жа, 3, 23), з літ. maldýti ’паломнічаць’, ’заспакойваць немаўля’, ’вельмі прасіць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пустазво́н ’балбатун, несур’ёзны чалавек’ (ТСБМ). Відаць, да пусты́ (гл.) і званіць у значэнні ’гаварыць, брахаць’, параўн. рус. дыял. пустазво́нка ’пра сабаку, які пастаянна брэша’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Трамані́ць (трымані́ць) ’гаварыць абы-што, хлусіць’ (Мат. Гом.). З прамані́ць, праману́ць ’прыдумаць, надумацца’, якое з літ. pra(si)manýti ’выдумляць, выдумваць’ (Лаўчутэ, Балтизмы, 71).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Турлю́дзіць ‘балбатаць надакучліва’ (мсцісл., З нар. сл.), ‘гаварыць лухту’ (Мат. Маг.). У выніку метатэзы з трылюдзіць ‘тс’, магчыма, пад уплывам папярэдніх слоў, гл трылу́дзіць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тырыба́ніць ‘тараторыць, гучна і без толку гаварыць’, ‘насіць (несці), цягнуць што-н. вельмі цяжкае’ (мёрск., Нар. сл.). Мясцовы фанетычны варыянт да тараба́ні́ць 1, 2.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пле́сці, пляту́, пляце́ш, пляце́; пляцём, плецяце́, пляту́ць; плёў, пляла́, -ло́; пляці́; пле́цены; незак., што.
1. Перавіваючы (лазу, ніці, стужкі і пад.), злучаць у адно цэлае, вырабляць.
П. кошык.
П. вянок.
2. перан. Гаварыць што-н. недарэчнае, узводзіць паклёп, нагаворваць (разм.).
П. інтрыгі.
П. бязглуздзіцу.
На гэту жанчыну рознае плялі.
|| зак. спле́сці, спляту́, спляце́ш, спляце́; спляцём, сплецяце́, спляту́ць; сплёў, спляла́, -ло́; спляці́; спле́цены.
|| наз. пляце́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
шэпт, -у, М -пце, м.
1. Ледзь чутная гутарка, пры якой гукі вымаўляюцца без удзелу галасавых звязак.
Гаварыць шэптам.
2. перан. Ціхі, невыразны шум, шапаценне, цурчанне і пад.
Ш. хваль.
3. Погаласка, чутка, якія перадаюцца па сакрэце.
Пра гэта ўжо пусцілі ш.
Шэпты хату губяць (прыказка; разбураюць уклад, уносяць разлад).
4. мн. -ы, -аў. Набор слоў, якія паводле забабонных уяўленняў маюць чарадзейную сілу; заклінанне (разм.).
Лячыць шэптамі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)