Пло́скі ’які не мае упадзін, узвышшаў, роўны, без пад’ёмаў і спускаў’ (ТСБМ, Сцяшк. МГ), ’слаба, някрута спрадзены’ (Уладз.; баран., Сл. ПЗБ; гродз., Сцяшк. Сл.: рас., талач., Шатал.), ’палогі (пра бераг ракі, возера)’ (карм., ветк., чач., ЛА, 2; ТС), ’худы (конь, карова)’ (іўеў., Сцяшк. Сл.), ’шырокі (пра капыт)’ (карэліц., Нар. словатв.). Укр. пло́ский, рус. пло́ский, пло́сок, польск. ст.-мазав. płoski, чэш., славац. ploský, славен. plòsk ’плоскі’, plóska ’паверхня, раўніна’, серб.-харв. пло̏сан, макед. плосок, балг. плосък, ст.-слав. плоскъ. Прасл. *ploskъ, звязанае чаргаваннем галосных кораня з *plask‑, *plesk‑, *plěsk‑, якія з і.-е. *plok‑sko‑ ці *plək‑sko; роднаснае лат. plakans ’плоскі’, лац. placidus ’роўны, гладкі’, ’прыемны’, ст.-грэч. πλάξ ’раўніна’ (Ільінскі, ИОРЯС, 20, 3, 113; Траўтман, 222; Фрэнкель, 602; Бязлай, 3, 61). Аднак Мее (Études, 332), Младэнаў (430), Фасмер (3, 285) дапускаюць магчымасць вывядзення лексемы плоскі з *plot‑sko і супастаўляюць апошнюю са ст.-інд. práthas ’шырыня’, авест. fraϑah‑, ст.-грэч. πλατύς ’шырокі, плоскі’. Гэтаксама Махэк₂ (462), які дапускае прасл. форму *plotъ (ŭ‑аснова), што ў чыстым выглядзе не захавалася, але ад яе утварылася плотва, плотка (гл.). Борысь, Папоўска–Таборска (ZPSS, 10, 27) на падставе славін. plos ’клоп’ рэканструююць рэліктавую форму *plosъ ’плоскі’, якая мае адпаведнікі на славянскім Поўдні. Абаеў (Этимология–1984, 21) мяркуе, што рус. плоский з’яўляецца роднасным рус. плохой.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

скі́нуць

1. (кінуць уніз) hinábwerfen* vt, hinúnterwerfen* vt, ábwerfen* vt;

конь скі́нуў седака́ das Pferd warf den Réiter ab;

2. разм (адзенне) ábwerfen* vt, áusziehen* vt, áblegen vt;

3. (звергнуць) stürzen vt, ábwerfen* vt;

скі́нуць ланцугі́ ра́бства die Kétten der Sklaveréi [-və-] spréngen;

4. (зменшыць кошт) mäßigen vt, (vom Preis) áblassen* vt, náchlassen* vt;

5. матэм (адняць) ábziehen* vt;

6. разм (дачасна пазбавіцца цяжарнасці) Féhlgeburt háben;

скі́нуць з раху́нку nicht in Betrácht zíehen*, nicht mehr berücksichtigen;

◊ скі́нуць ма́ску з каго-н j-m (D) die Máske vom Gesícht réißen*, j-n (A) entlárven [-f- і -v-]

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

Suum cuique mos est

У кожнага свой нораў/звычай.

У каждого свой нрав/обычай.

бел. Як хто хоча, так па сваім бацьку плача. Ты граеш, як знаеш, а я скачу, як хачу. Які край, такі і абычай. Што двор, то нораў. Што край ‒ то абычай, што сяло ‒ то навіна. Што край ‒ то абычай, што сяло ‒ то нораў, што галава ‒ то розум.

рус. У всякой пташки свои замашки. У всякой пичужки свой голосок. У всякого Мирона свой приём. Всякий гад на свой лад. Что город, то норов. У всякого попа по-своему поют. У всякой стряпки свои порядки. Что город, то норов, что деревня, то обычай. Что старец, то и ставец. Что край, то обычай. Что двор, то говор, что конь, то норов. Что изба, то стряпня. У всякого попа по-своему поют.

фр. Autre ville autres mœurs (Другой город ‒ другие обычаи). Autant de pays, autant de moeurs (Сколько стран, столько и обычаев).

англ. Every country has its customs (В каждой стране свои традиции). Every cock sings in his own manner (Каждый петух поёт на свой лад). Every man to his taste (У каждого свой вкус).

нем. Andere Länder, andere Sitten (Другие страны, другие обычаи). Andere Städtchen, andere Mädchen (Другие городки, другие девушки). Jeder Vogel hat seinen Gesang (У каждой птицы своя мелодия/пение).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

short

[ʃɔrt]

1.

adj.

1) каро́ткі

a short distance — каро́ткая адле́гласьць

a short time — каро́ткі час

2)

а) нізкаро́слы

б) ні́зкі

short grass — ні́зкая трава́

3) няпо́ўны

short weight — няпо́ўная вага́

We are short of hands — У нас не стае́ рабо́тнікаў

4) рэ́зкі, нецярплі́вы

He was very short with me — Ён быў рэ́зкі са мно́ю

2.

adv.

1) ко́ратка, каро́тка

2) ра́птам, нечака́на

The horse stopped short — Конь ра́птам стаў

•

- cut short

- fall short

- for short

- in short

- run short

- sell short

- short for

- short on

- shorts

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

прыста́ць сов.

1. (да каго, чаго) в разн. знач. приста́ть (к кому, чему); (о липком, клейком — ещё) прили́пнуть (к кому, чему); (надоедая — ещё) привяза́ться; (о судне — ещё) прича́лить (к чему), привали́ть (к чему);

гразь ~та́ла да паліто́ — грязь приста́ла (прили́пла) к пальто́;

~та́ла хваро́ба — приста́ла боле́знь;

п. з про́сьбай — приста́ть с про́сьбой;

п’я́ны ~та́ў да дзяўчы́ны — пья́ный приста́л (привяза́лся) к де́вушке;

да нас ~та́ў саба́ка — к нам приста́ла соба́ка;

п. да экску́рсіі — приста́ть к экску́рсии;

цеплахо́д ~та́ў да бе́рага — теплохо́д приста́л (прича́лил, привали́л) к бе́регу;

2. (да чаго) обле́чь (что);

суке́нка гла́дка ~та́ла да фігу́ры — пла́тье пло́тно облегло́ фигу́ру;

3. (да чаго) приле́чь (к чему);

дзве́ры до́бра ~та́лі да вушако́ў — две́ри хорошо́ прилегли́ к косяка́м;

4. приста́ть, уста́ть, изнемо́чь;

п. ад рабо́ты — уста́ть (изнемо́чь) от рабо́ты;

конь ~та́ў у даро́зе — конь уста́л в доро́ге;

◊ п. з нажо́м да го́рла — приста́ть с ножо́м к го́рлу;

п. у пры́мы — стать примако́м;

п. як смала́ — приста́ть как ба́нный лист

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

здаро́вы

1. в разн. знач. здоро́вый;

з. аргані́зм — здоро́вый органи́зм;

~вае сэ́рца — здоро́вое се́рдце;

з. вы́гляд — здоро́вый вид;

з. адпачы́нак — здоро́вый о́тдых;

~вае надво́р’е — здоро́вая пого́да;

~вая кры́тыка — здоро́вая кри́тика;

2. (крепкого сложения) здоро́вый, си́льный;

з. конь — здоро́вая (си́льная) ло́шадь;

3. большо́й, здоро́вый, изря́дный;

з. шчупа́к — здоро́вая (изря́дная) щу́ка;

◊ будзь ~ро́ў! — будь здоро́в!;

быва́йце ~ро́вы! — бу́дьте здоро́вы, до свида́ния!;

жывы́ і з. — здрав и невреди́м;

валі́ць з хво́рай галавы́ на ~вую — вали́ть (сва́ливать) с больно́й головы́ на здоро́вую

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

Тыц — выклічнік, выражае раптоўнае дзеянне, нечаканую з’яву, сустрэчу (Нас., Пятк. 2, Сержп. Прык., ТС; даўг., іўеў., астрав., шальч., Сл. ПЗБ; мсцісл., Нар. лекс.): а ім у варотах тыц — Дыдона («Энеіда навыварат»), тыц! стаў конь, наравіцца! (Ф. Багушэвіч), ‘дотык’: вады на тыц рукі; тры разы тыц рукой (леп., Нар. медыцына), тыц‑тыц ‘тык-мык, пык-мык’: тыц‑тыц, і няма чаго сказаць (астрав., Сл. ПЗБ), тыц‑мыц ‘тык, тыц’ (карэліц., Нар. словатв.). Параўн. укр. тиць — для выражэння нечаканай сустрэчы (ад дзеяслова ткнути), тыць‑миць ‘тык-мык’, рус. дыял. тыц — пра раптоўны рух, польск. tyc — водгалас утыкання (Вілен. сл.). Да ты́каць (гл.). Карэннае ‑ц узыходзіць да формы заг. ладу прасл. *tykati — *tъci (ЕСУМ, 5, 577). Сюды ж тыцаті ‘шукаць’ (пін., Шатал.; Сл. Брэс.), тэ́цнутэ (ногою) ‘даць выспятка’ (драг, Ск. нар. мовы), ты́цяты ‘рабіць што-небудзь, пераходзячы з месца на месца’, а таксама ўскладненыя суфіксамі вытворныя ты́цкаць ‘тыкаць’ (ТСБМ, Ласт., Шат., Нар. Гом., Др.-Падб.); ты́цканне ‘тыканне пальцам’ (Ласт.), ‘звяртанне ўвагі на што-небудзь зробленае дрэнна, як бы папікаючы’ (Нар. Гом.); ты́цкацца ‘лезці ў чужую справу’ (Шат.), ‘соваць, тыцкаць’ (Касп.); ты́цнуць ‘сунуць’ (Жд. 1, ТС; люб., ЖНС), ты́цнуцца ‘ўсунуцца, умяшацца’ (Юрч. СНЛ), тицʼнути ‘тс’ (Горбач, Зах.-пол. гов.), ты́цьнуты ‘ткнуць’ (Клім.). Талстой (ЛП, 17) параўноўвае апошняе слова з серб.-харв. ти́цаті ‘датыкацца’; Скок (3, 429) разглядае яго як вынік другаснай палаталізацыі з прасл. *tъk‑, гл. таксама Глухак, 618.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

switch

[swɪtʃ]

1.

n.

1) уключа́льнік, улуча́льнік, пераключа́льнік -а m.

2) чыгу́начная стрэ́лка

3) заме́на f.; перада́ча f.

a switch of votes to ano ther candidate — перада́ча галасо́ў друго́му кандыда́ту

4) прут -а́ m.

2.

v.t.

1) улуча́ць; уключа́ць

2) пераво́дзіць, пераво́дзіць

to switch a train to another track — пераве́сьці цягні́к на і́ншыя рэ́йкі

3) зьмяня́ць

to switch the subject — зьмяні́ць тэ́му

4) удара́ць, маха́ць

The horse switched his tail to drive off the flies — Конь махну́ў хвасто́м, каб адагна́ць мух

3.

v.i.

мяня́цца; замяня́цца

The boys switched hats — Хлапцы́ памяня́ліся ша́пкамі

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

zrzucić

zrzuci|ć

зак.

1. скінуць; кінуць;

~ć bombę — кінуць бомбу;

koń go ~ł — конь яго скінуў;

2. скінуць; зваліць;

~ć na kupę — зваліць у кучу;

3. перан. звергнуць; зрынуць; скінуць;

~ć z tronu — звергнуць з трона;

4. перан. зняць, зваліць; скласці;

~ć z siebie odpowiedzialność — скласці з сябе адказнасць;

~ć na kogo winę — зваліць на каго віну;

~ć wagę — скінуць вагу

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

ва́рты, ‑ая, ‑ае; варт, ‑а.

1. Які заслугоўвае чаго‑н. Варты ўвагі, жалю. □ [Ветэрынар] гляне Дэрашу ў зубы і адразу ўбачыць, чаго конь варты. Якімовіч. А сёння сталі хлеб дзяліць, прыпомнілі, чаго хто варты. Дудар. // Які адпавядае каму‑, чаму‑н. Партсход прызнаў Паўла Дэшку вартым высокай годнасці камуніста. Дуброўскі. Паэма «Курган» займае вартае месца не толькі сярод твораў Я. Купалы, але і ва ўсёй беларускай літаратуры. Шкраба. // Каштоўны, дарагі. З дзедавых слоў выходзіла, што цяпер ні звера вартага не засталося ў лесе, ні рыбы ў балоце. Мележ.

2. у знач. наз. ва́ртае, ‑ага, н. Тое, што мае значную вартасць; добрае. [Васіль Пятровіч:] — Загінулі ўсе [будынкі вуліцы], і невядома, калі давядзецца працаваць над чым-небудзь вартым... Карпаў.

•••

Адзін другога варты гл. адзін.

Гроша ломанага не варты — не мае ніякай вартасці, каштоўнасці, ніякага значэння.

Куды (чаго) гэта варта? — ужываецца пры адмоўнай эмацыянальнай ацэнцы чаго‑н.

Не варты выедзенага яйца — пра што‑н. вельмі дробязнае, нікчэмнае.

Нікуды (нічога) не варты — вельмі дрэнны.

Чаго варты! — ужываецца пры высокай эмацыянальнай ацэнцы чыіх‑н. якасцей.

Шкурка вырабу не варта гл. шкурка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)