Пыні́ць ’хутка нешта рабіць, чыніць’: жнеі пы́няць жыта (ашм., Стан.), ’рабіць усё неабходнае па гаспадарцы, даглядаць’ (ТСБМ, Жд. 1, Сцяшк. Сл.), ’знаходзіцца, праводзіць час’ (Сцяшк.), ’затрымліваць, перашкаджаць’ (Яруш.), ’збіраць ягады, грыбы’ (Яўс.), пыні́цца ’ўпраўляцца па гаспадарцы’ (ТСБМ), ’знаходзіцца’ (карэл., Сцяшк. Сл.). Параўн. спыні́ць ’хутка нешта зрабіць, скончыць’ (ашм., Стан.), укр. пини́ти ’замаруджваць, перашкаджаць’. Да пяць, пну (*pęti, *pьnǫ), варыянт кораня (з падаўжэннем) *pin‑, параўн. апыніцца, апынуцца ’знайсціся ў пэўным месцы або становішчы’ (гл.), фармальна і семантычна суадносіцца з літ. pìnti ’плясці’, лат. pît, pinu ’тс’, грэч. πένομαι ’працую’, нова-в.-ням. spinnen ’прасці’, spannen ’напружваць, нацягваць’. Гл. таксама ЕСУМ, 4, 370–371.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Стыка́цца ‘зачыняцца’, ‘сутыкацца’ (Нас.), ‘бываць, знаходзіцца’ (Сцяшк.; навагр., З нар. сл.; ТС; віл., Жыв. сл.; Юрч., Варл.; бялын.; Янк. 3.), звычайна ў спалучэннях з не: не стыкацца дома (у хаце) ‘затрымлівацца, пабыць; вандраваць, бадзяцца, блукаць’, ‘паказвацца, мала бываць’ (Барад., Ян.): дома не стыкаецца (Нар. Гом.), ‘межаваць, судакранацца’ (Ласт., ТС), ‘злучацца’ (Варл.). Гл. тыкаць. Значэнне ‘зачыняцца’ Мяркулава (Этимология–1979, 12) тлумачыць у сувязі з дзеясловам ткаць, параўн. заткала ‘затычка’ (Нас.), рус. пск., цвяр. заткать ‘заткнуць, схаваць’, заткаться ‘знікнуць’; значэнне ‘быць, знаходзіцца’ узнікла, магчыма, у выніку эліпсіса слова-злучэння стыкацца з кім‑небудзь ‘сустракацца’. Да значэння ‘з’яўляцца, паказвацца’ параўн. ст.-слав. сътъкати, стъкати ‘абвясціць, паведаміць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дваюрадны, ‑ая, ‑ае.
Які знаходзіцца ў сваяцтве па дзеду ці бабцы з дзецьмі іх сыноў або дочак; стрыечны. Дваюрадны брат (дзядзькаў або цётчын сын). Дваюрадны дзядзька (бацькаў або матчын дваюрадны брат).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
водступ, ‑у, м.
Свабоднае месца паміж лініяй шэрагу прадметаў і прадметам, які знаходзіцца на нейкай адлегласці ад гэтай лініі. Тэатры, клубы і палацы піянераў будуюцца з водступам ад лініі дамоў. «Полымя».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
заходні, ‑яя, ‑яе.
1. Які знаходзіцца на захадзе, які ідзе з захаду, проціл. усходні. Заходняя частка краіны. Заходні напрамак. Заходні вецер.
2. Які мае адносіны да Захаду. Заходняя культура. Заходняя мода.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кутні, ‑яя, ‑яе.
Які знаходзіцца, размешчан у куце. Кутняе акно. ▪ Невялікае памяшканне чайной было амаль пустое, толькі за кутнім сталом ля печкі вольна расселіся трое. Быкаў.
•••
Кутнія зубы гл. зуб.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нялёгка,
1. Прысл. да нялёгкі.
2. безас. у знач. вык. Пра цяжкі маральны стан, у якім хто‑н. знаходзіцца. Не шумі ж ты, цёмны гаю, бо мне й так нялёгка. Трус.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
правячы,
1. ‑ая, ‑ае. Дзеепрым. незал. цяпер. ад правіць.
2. ‑ая, ‑ае; у знач. прым. Які правіць, у руках якога знаходзіцца ўлада. Правячыя колы. Правячая партыя.
3. Дзеепрысл. незак. ад правіць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спінны, ‑ая, ‑ое.
Які мае адносіны да спіны; які знаходзіцца на спіне, у вобласці спіны. Спінныя пазванкі. Спінныя плаўнікі.
•••
Спінная струна гл. струна.
Спінны мозг гл. мозг.
Спінны хрыбет гл. хрыбет.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
фланговы, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да фланга, знаходзіцца на флангу, адбываецца з фланга. Фланговая пазіцыя. Фланговы ўдар.
2. у знач. наз. фланговы, ‑ага, м. Крайні з фланга ў шарэнзе.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)