траві́ца, ‑ы, ж.
Памянш.-ласк. да трава; невялікая, невысокая трава. Поле травіцаю сочнай адзелася, Выйшла скацінка і дружна скубе, Каля скацінкі падпасвіч з жалейкаю Ходзіць навокал ды йграе сабе. Купала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тыно́к, ‑нка, м.
Памянш. да тын; невялікі тын. Наўкол прыгожай агародкай зялёны двор абняў тынок. Машара. — Ты бяжы, мой конь, ды на Сож бяжы, Стукні капытом у стары тынок. Бялевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
узгавары́цца, ‑варуся, ‑ворышся, ‑ворыцца; зак.
Разм. Разгаварыцца, пачаць гаворку. Калі раз сабраліся на вячоркі да Варанковых ды ўзгаварыліся нешта пра Піперманіху, дык Галаскокавых Агата стала спакваля пад’язджаць пад Зосю. Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хра́пнуць, ‑не; зак. і аднакр.
Зламацца з трэскам. Ды раптам сакавіта храпне граб. Успыхнуць росаў зыркія вясёлкі. Барадулін. Хоць хворага не бачыш месца, Дуб храпне так, што браце мой! Гаўрусёў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
набра́цца, -бяру́ся, -бярэ́шся, -бярэ́цца; -бяро́мся, -бераце́ся, -бяру́цца; -бяры́ся; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Сабрацца ў нейкай колькасці.
Набралася поўная хата людзей.
2. чаго. Знайсці ў сабе ўнутраныя сілы, магчымасці.
Н. смеласці.
3. звычайна безас. Напоўніцца чым-н.
Набралася вады.
4. чаго. Нацярпецца, перажыць, адчуць.
Н. гора.
5. чаго. Набыць, атрымаць нешта (звычайна непрыемнае).
Н. хваробы.
6. чаго. Пераняць, навучыцца чаму-н.
Н. вопыту.
7. чаго. Запасціся, назапасіць (іншы раз з адмоўем; разм.).
Грошай не н.
8. чаго і без дап. Напіцца гарэлкі, віна (разм.).
Ды ты ўжо недзе набраўся.
|| незак. набіра́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца (да 1—4, 6 і 8 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
stack1 [stæk] n.
1. стог (сена); тарпа́, сці́рта (саломы)
2. ку́ча, гру́да; шта́бель;
a stack of books стоc кніг
3. infml мно́ства, бе́зліч;
a stack of time про́цьма ча́су
4. ко́мін (фабрыкі)
5. comput. «завіса́нне»
6. pl. stacks кні́жныя палі́цы
♦
a stack of bones AmE ску́ра ды ко́сці;
stacks of the ready ≅ гро́шай ку́ры не клюю́ць
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
свабо́да ж., в разн. знач. свобо́да;
суадно́сіны ~ды і неабхо́днасці — соотноше́ние свобо́ды и необходи́мости;
заваява́ць ~ду — завоева́ть свобо́ду;
с. дру́ку — свобо́да печа́ти;
○ с. вы́бару веравызна́ння — свобо́да со́вести
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
адцура́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак., каго-чаго.
Адрачыся, пакінуць прызнаваць роднае, блізкае, сваё; парваць сувязь, адносіны з кім‑, чым‑н. [Мужчына:] — Хто ж табе прынясе.. [зямлю]? Думаеш, сам пан Ёдка адцураецца ды прыйдзе, ды пакланіцца табе, ды скажа: — Дарагія мае мужчынкі! Так мне абрыдла гэта зямля! Скрыган. Хто роднага краю цураецца, той і маткі сваёй адцураецца. Прыказка. // Кінуць, забыць што‑н. у страху, паніцы. [Тварыцкага] апанаваў такі жах, што ён кінуўся адгэтуль ходу, адцураўшыся і знойдзенага на дарозе недаломка дугі. Чорны. // Пакінуць верыць чаму‑н., перастаць прызнаваць за ісціну што‑н. А цётка Магда не стрывае І Дзівака свайго палае: — Чаго, кацьмак, там заваліўся? Пайшоў бы ў цэркву, памаліўся, Зусім ты бога адцураўся: Пятнаццаць год як спавядаўся! Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хлябта́ць, хлябчу, хлебчаш, хлебча; незак., што.
1. Піць, зачэрпваючы вадкасць языком (пра некаторых жывёлін). Тады Слава падштурхнуў шчаня да сподачка. Нахіліў галоўку. Толькі пасля гэтага яно і пачало прагна хлябтаць, распырскваючы на падлозе драбнюткія кропелькі малака. Шыловіч.
2. Прагна піць. Ды Дзед Мароз ужо хлебча з конаўкі ваду, выцірае бараду і глядзіць, ладкуецца, дзе б гэта аблюбаваць месца на шырокім палку прылегчы. Кухараў. [Апенька] хлябтаў на поўны рот, пакуль не спаражніў пасудзіны. Навуменка.
3. Разм. груб. Піць (віно, спіртныя напіткі) у вялікай колькасці. — Мала мы з табою, ты [Халімон], нежанаты, ды я, пры жонцы халасты, той гарэлкі папілі ды ў дурня пагулялі?! — на вачах Кірдуна выступіла вільгаць. — Мне, думаеш, лёгка? Буду там чорт ведае з кім тую гарэлку хлябтаць. Караткевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
згалада́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
1. Нацярпецца голаду; знясіліцца ад працяглага недаядання. — Згаладаўся... Сілы зусім мала. Вы ўжо не крыўдуйце, што аб’еў вас тут. Каліна. // Прагаладацца. — Ты ж згаладаўся ў дарозе. Хадзем на кухню. Савіцкі.
2. перан.; па чым. Доўга не маючы чаго‑н., адчуць вострую неабходнасць у гэтым. За хараство, ды вось за гэту цёплую ўсмешку і ўзяў Юзік Зосю. Згаладаўся ён у панурай суровай сям’і па ласкавым слове ды прыветнай усмешцы. Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)