Перазолкі ’шчолак’ (хойн., Мат. Гом.). Паводле ілюстрацыі: Выкінь за хлеў перазолкі, Іван — значэнне лексемы вызначана недакладна, трэба: ’попел ад шчолаку’. Да пера- і залі́ць 2 (гл.). Лексема ўтворана пры ад’ідэацыі пазолкі ’шчолак’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*Ляхі́, ляхе́ ’мэндлік, малая ўкладка снапоў на полі’ (іван., ДАБМ, к. 286). Да лях ’паляк’ > ’пан’ (гл.). Названа паводле пераносу значэння. Аналагічна ў чэш. і славац. panák < pán ’пан’. Параўн. яшчэ ляшок, ляшкі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
карга́, ‑і, ДМ карзе́; мн. ко́ргі (з ліч. 2, 3, 4 каргі́), корг і ко́ргаў; ж.
Разм. лаянк. Пра злую, шкодную старую. «Выгледзела, старая карга, пазнала», — вылаяўся ў думках Іван. Марціновіч.
[Ад цюрк. карга — варона.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кво́рум, ‑у, м.
Найменшая колькасць прысутных на сходзе якой‑н. арганізацыі, неабходная па закону або статуту для прызнання сходу правамоцным. Прычын, якія б перашкодзілі правесці сход, Іван не бачыць. Кворум ёсць. Навуменка.
[Лац. quorum (praesentia sufficit) — якіх (прысутнасць дастатковая).]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
накро́іць, ‑крою, ‑кроіш, ‑кроіць; зак., чаго.
1. Скроіць, выкраіць нейкую колькасць чаго‑н. Накроіць сарочак.
2. Нарэзаць лустамі, кавалкамі. Іван накроіў тоўстымі лустамі свежага хлеба і нецярпліва паклікаў бацьку з сяней. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыпу́хлы, ‑ая, ‑ае.
Які трохі прыпух, успух. Іван Паўлавіч падняў вочы з-пад тоўстых прыпухлых павек. Колас. Чорныя, кучаравыя валасы яе «полькі» растрэсліся на падушцы, а чырвоныя, нібы прыпухлыя губы ўсміхаліся. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
стэрылізава́ны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад стэрылізаваць.
2. у знач. прым. Які прайшоў стэрылізацыю (у 1 знач.). Стэрылізаванае малако. □ Іван Іванавіч і Людміла мылі рукі, апраналіся ў стэрылізаваныя халаты. Арабей.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ты́пчык, ‑а, м.
Разм. пагард. Тып (у 7 знач.). Перада мною стаяў не страшна запушчаны Іван Дулька, а зусім мала на яго падобны чысценькі, прылізаны, як бы памазаны алеем, прыгладжаны тыпчык. Кірэенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ужыва́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
1. Незак. да ужыць 2.
2. Спажываць (як яду, піццё і пад.). — На маю долю каньяку не заказвайце, — напомніў Іван Самсонавіч. — Не ўжываю. Пальчэўскі. [Дзед Мікалай:] — Закурвай, калі ўжываеш. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ *Пасталні́к, іван. постолнык ’сенажаць, размешчаная адразу за хатамі’ (Сл. Брэс.). Да пастаўнік (гл.). Мена ‑л‑ замест ‑ў‑/‑в⇉вынік пераводу на палес. гаворку польск. pastewnik, мена а > о — магчыма, пад уплывам лексемы постолы ’лапці’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)