Абл. Прастор (у 1 знач.). [Паруснік] белым лебедзем плыве па сіняй пространі мора.Самуйлёнак.Не паспее згусціцца цемра на палявой пространі, не пагасне бледная палоска на паўднёвым захадзе,.. як ужо святлее ўсход.Хадкевіч.Сям-там плывуць над сіняй пространню белыя парусы.Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
жудзь, ‑і, ж.
Абл. Жудасць. Прыйшоў жа Цімох для нарады, Каб жончына слова пачуць: Душа яго прагла спагады — Такая ў ёй цемра і жудзь!Колас.І песні другія пачуюць прасторы, і новую радасць сюды прынясуць, і выкінуць скарбы на бераг азёры, і сонцам расквеціцца дзікая жудзь.Машара.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
cavernous
[ˈkævərnəs]
adj.
1) вялі́кі й пусты́
2) пячо́рны, магі́льны
cavernous darkness — магі́льная це́мра
3) пячо́рысты
cavernous mountains — пячо́рыстыя го́ры
4) по́рысты
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
сярдзі́та, прысл.
1. З гневам, злосцю. Стары .. сярдзіта зашыпеў на баб, разагнаў іх усіх у розныя бакі.Шамякін.Сярдзіта апусціўшыся на лаўку, дзядзька зноў разгарнуў газету.Каршукоў.//перан. Страшна, жахліва. Цісне хмара, хмара-цемра, Гром гудзе сярдзіта.Колас.Пад зарывам шастаў сярдзіта Галінамі чорнымі лес.Калачынскі.
2.перан.Разм. Моцна, балюча. Штосьці вострымі малаточкамі сярдзіта стукала па вісках.Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цьма1, ‑ы, ж.
Адсутнасць святла; цемра. Ноч глухая. Ціха. Густа легла цьма.Колас.
цьма2, ‑ы, ж.
1.Уст. У лікавай сістэме Старажытнай Русі — дзесяць тысяч.
2. Тое, што і процьма. Сітнякі стаяць, бы свечкі, Тут маліна і парэчкі — Розных ягад проста цьма.Колас.Ідзе машын па тракту цьма.Астрэйка.
•••
Цьма цьмушчая — вельмі многа, безліч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ćma
ж.
1. начны матыль;
2. мноства; процьма;
ćma ludzi — натоўп людзей;
3.уст.цемра; змрок
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
скра́дваць, ‑ае; незак., што.
Рабіць невыразным, неадчувальным, непрыкметным. Таксама была ў .. [Саханюка] яшчэ адна загана, загана вымаўлення: ён не мог сказаць чыста «р», а нейк скрадваў яго і казаў «й».Колас.Цемра скрадвала далі, і здавалася, што тут нейкае дзікае бязлюддзе.Марціновіч.// Рабіць больш ціхім (пра гукі, шум і пад.). Сама сцежка была мяккая тарфяная, мялася пад нагамі і скрадвала шум крокаў.Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
darkness
[ˈdɑ:rknəs]
n.
1) це́мра, це́мень, цямно́та, це́мрадзь f.
2) пану́расьць f.; го́ра n., сум -у m., бяда́f.
3) невядо́масьць, сакрэ́тнасьць f.
4) не́вуцтва n., цямно́та f.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
nieprzenikniony
nieprzeniknion|y
1. непранікальны;
~e ciemności — непранікальная цемра;
2.перан. загадкавы; таямнічы;
~a tajemnica — загадкавая таямніца
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)